Επί της αρχής. Ποιος δεν θέλει ένα μουσείο στον τόπο του; Όπως και να το κάνεις, ένα μουσείο είναι πάντα ένα έργο προστιθεμένης άξιας και εξωστρέφειας για την πόλη που δημιουργείται. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια πόλη, με την πολιτιστική κληρονομία και την φυσιογνωμία της Κέρκυρας, για την όποια μάλιστα εμείς οι Κερκυραίοι σε κάθε ευκαιρία περηφανευόμαστε.
Εκ πρώτης όψεως από αυτή τη γενική αρχή φαίνεται πως δεν εξαιρείται ούτε το....
Μουσείο της Τυπογραφίας. Κάνεις δεν είναι αντίθετος στην προοπτική να δημιουργηθεί, όλοι δηλώνουν πως το θέλουν, αλλά φαίνεται ότι δεν καιγόμαστε κιόλας. Με αφορμή το εν λόγω μουσείο μάλιστα, τελευταία άνοιξε (ξανά) μια μεγάλη συζήτηση, με έντονα κριτική διάθεση, είναι η αλήθεια, προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού για αυτή του την επιλογή. Οι λόγοι είναι πολλοί, το πραγματικό ενδιαφέρον ωστόσο που παρουσιάζει η συγκεκριμένη υπόθεση ξεπερνά τα στενά όρια της κατασκευής ενός μουσείου. Παρακολουθώντας μάλιστα το δημόσιο διάλογο και τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν, μπορούν να εξαχθούν και χρήσιμα συμπεράσματα όχι μόνο για το πως αντιλαμβανόμαστε το πολιτιστικό μας απόθεμα αλλά κυρίως τον τρόπο με τον όποιο σκοπεύουμε να το διαχειριστούμε από εδώ και πέρα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
1.Ένα πρώτο σημείο κριτικής στο οποίο αξίζει να σταθεί κάνεις έχει να κάνει με την αποκαλούμενη και ηθική διάσταση της υπόθεσης. Το ερώτημα (το οποίο έρχεται από παλιά) τίθεται ως εξής: Είναι ηθικό το ελληνικό δημόσιο να χρηματοδοτεί την ιδιωτική πρωτοβουλία - στην περίπτωση μας την Τράπεζα Πειραιώς- ενώ θα μπορούσε να δώσει τα χρήματα στο Δήμο; Το ερώτημα μοιάζει να έχει μια τόσο προφανή «ηθική» απάντηση που δύσκολα μπορεί να διαφωνήσει κανείς. Είναι όμως τα πράγματα έτσι;
Ας πούμε για αρχή πως ο φορέας υλοποίησης του έργου δεν είναι η Τράπεζα Πειραιώς. Είναι το Πολιτιστικό Ίδρυμα Πειραιώς (ΠΙΟΠ). Το ΠΙΟΠ αποτελεί αυτοτελές και ανεξάρτητο κοινωφελές ίδρυμα. Για τους γνωρίζοντες νομικά, πρόκειται για Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εποπτευόμενο απευθείας από το Υπουργείο Οικονομικών, ΥΠΕΧΩΔΕ και το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ 1492/Β /29.11.2002). Σ’άυτούς λογοδοτεί. Αποτελεί δε, και αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο για την οικονομία της συζήτησης μας, τη συνέχεια και τη μετεξέλιξη του Πολιτιστικού και Τεχνολογικού Ιδρύματος της ΕΤΒΑ, δηλαδή της πάλαι ποτέ (κρατικής) Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Ανάπτυξης, από την όποια «κληρονόμησε» ένα από τα πιο σημαντικά αρχεία της βιομηχανίας στην Ελλάδα.
Το ΠΙΟΠ λοιπόν έχει ως καταστατικό σκοπό, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία θεματικών μουσείων ανά την Ελλάδα , μια αποστολή που του ανέθεσε απευθείας το ελληνικό Δημόσιο. Τα Μουσεία αυτά είχε αναλάβει να τα κατασκευάσει το Πολιτιστικό και Τεχνολογικό Ίδρυμα της ΕΤΒΑ (οι έχοντες καλύτερη μνήμη θα θυμούνται ότι η ιστορία του Μουσείου της Τυπογραφίας στην Κέρκυρα ξεκινά από τα τέλη της δεκαετίας του ’90), μόνο που στο ενδιάμεσο η ΕΤΒΑ ιδιωτικοποιήθηκε και πέρασε στα χέρια του Ομίλου Τραπεζών Πειραιώς. Στους όρους πώλησης της ΕΤΒΑ προβλεπόταν μεταξύ άλλων η υποχρέωση του αγοραστή να διατηρήσει και να εξασφαλίσει τη λειτουργία του Πολιτιστικού -Τεχνολογικού Ιδρύματος και δη τη συνέχιση δημιουργίας και λειτουργίας των μουσείων. Ταυτόχρονα ο αγοραστής είχε την υποχρέωση να πληρώνει εσαεί όλα τα έξοδα του Ιδρύματος, των μουσείων και τη μισθοδοσία των υπαλλήλων.
Το γενικότερο ερώτημα λοιπόν που θα πρέπει κάνεις να θέσει, εάν ενδιαφέρεται για την ηθική διάσταση του συγκεκριμένου θέματος, είναι εάν θα πρέπει επί της αρχής το ελληνικό δημόσιο να χρηματοδοτεί (στην περίπτωση μας με καθαρά ευρωπαϊκά κονδύλια, που σημαίνει ότι έχει της απόλυτου έγκρισης της Ε.Ε.) εν γένει ΝΠΙΔ, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Να δούμε μερικά από αυτά; Το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός. Η Ιόνιος Ακαδημία. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων. Ο Ο.ΚΑ.ΝΑ. Όλα τους ιδρύματα που διεκδικούν και επιτυγχάνουν ευρωπαϊκές και κρατικές χρηματοδοτήσεις. Αλλά και ένας δήμος ή η Περιφέρεια μπορούν να συστήσουν παρόμοια νομικά σχήματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ποια ακριβώς θα πρέπει να είναι η ηθική μας στάση προς αυτά τα κοινωφελή ιδρύματα όταν επιδιώκουν κρατικές ενισχύσεις; Αν είναι αρνητική τότε δεν βλέπω το λόγο να μην να φτάσουμε την υπόθεση εργασίας μας μέχρι τις ακραίες λογικές της συνέπειες. Το ελληνικό δημόσιο ίσως δεν θα πρέπει πια να ενισχύει κανένα ιδιωτικό σχέδιο, πόσο μάλλον όταν έχει και καθαρά κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Τέρμα λοιπόν ο αναπτυξιακός νομός και οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
2. Στις αρχές του 2010 το Μουσείο Τυπογραφίας, μαζί με το Αχίλλειο εντάσσονται με εισήγηση μου ως Υφυπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού στους πινάκες των έργων υποδομών του τομέα τουρισμού. Ο Τομέας Τουρισμού υιοθέτησε το έργο για τρεις σοβαρούς λόγους: α) γιατί είχε ακόμα αμεσότερη σχέση με το ενιαίο πλέον Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, καθώς πρόκειται να στεγαστεί στους Αγγλικούς Στρατώνες του Νέου Φρουρίου της Κέρκυρας β) γιατί ως συνέπεια του προηγούμενου, θα υλοποιηθεί ένα σημαντικό αναπτυξιακό έργο συνολικά για την Κέρκυρα, η οποία έχει ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων της UNESCO (το Νέο Φρούριο αποτελεί το 1/3 περίπου του συνολικού χώρου που έχει οριοθετηθεί και χαρακτηριστεί από το διεθνή οργανισμό) και, τέλος, γ) γιατί αποτελεί έργο που συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα του κερκυραϊκού τουριστικού προϊόντος.
Το έργο έχει προταθεί για ένταξη στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα –Επιχειρηματικότητα», (ΕΠΑΝ ΙΙ) όπου έχει ανοίξει η Πρόσκληση 55 για τις οκτώ (8) Περιφέρειες του Στόχου 1 του ΕΣΠΑ (Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, Ήπειρος, Ιόνια Νησιά, Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Βόρειο Αιγαίο και Κρήτη), η οποία απευθύνεται σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία εποπτεύονται από το Δημόσιο ή Δημόσιους Φορείς και διαθέτουν καταστατικούς σκοπούς συναφείς με το περιεχόμενο της Πρόσκλησης (σχετικούς, δηλαδή, με την κατηγορία Πράξεων «Ενίσχυση των υποδομών αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος με στόχο τη δημιουργία πυρήνων τουριστικής ανάπτυξης περιφερειακής, διαπεριφερειακής και εθνικής σημασίας»).
Τα παραπάνω ως απάντηση σε μια άλλη κριτική, στο γιατί ο δικαιούχος είναι το ΠΙΟΠ, δηλαδή ένα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, και όχι ο Δήμος. Είναι φανερό επιπλέον ότι η συγκεκριμένη πρόσκληση 55 δεν απευθύνεται σε ΟΤΑ ή σε άλλους φορείς του Δημοσίου, ούτε καν στο ίδιο το Υπουργείο. Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει τον οποιοδήποτε Δήμο που επιθυμεί να κατασκευάσει ένα μουσείο να μην ωριμάσει μια ανάλογη πρόταση και να διεκδικήσει χρηματοδοτήσεις για τη δημιουργία του. Υπήρξαν και θα υπάρξουν ανάλογες προσκλήσεις στο μέλλον. Παραβλέποντας το ερώτημα για το κατά πόσο ένας ΟΤΑ είναι σε θέση σήμερα να συντηρήσει ένα Μουσείο - τη στιγμή που η κεντρική διοίκηση δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα δικά της μουσεία- από όσο γνωρίζω, ο Δήμος Κερκύρας ουδέποτε ωρίμασε σχετική πρόταση. Ούτε βέβαια υπάρχει στην Κέρκυρα ένα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα το οποίο να πληροί τις προδιαγραφές που θέτει το ΕΣΠΑ (π.χ. διαχειριστική επάρκεια τύπου Α) για να κατασκευάσει ένα τέτοιο έργο
4. Όπως ανέφερα πιο πριν, η δημιουργία του Μουσείου Τυπογραφίας, συνολικού προϋπολογισμού € 8.500.000, υποβλήθηκε ως έργο Τουρισμού (για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω) και όχι Πολιτισμού. Δεσμεύει λοιπόν πόρους από το συνολικό προϋπολογισμό του ΕΣΠΑ για τα έργα υποδομών Τουρισμού και δεν στερεί κονδύλια από τα έργα υποδομών Πολιτισμού. Εκείνο δε, που έχει σημασία να καταλάβουμε είναι ότι καθώς η πρόσκληση 55 αφορά τις οκτώ Περιφέρειες, τα χρήματα αυτά δεν είναι εξασφαλισμένα για την Κέρκυρα. Εάν η Κέρκυρα δεν τα απορροφήσει θα μεταφερθούν σε άλλες Περιφέρειες που έχουν ώριμα έργα προς ένταξη. Το Λυρικό Θέατρο το χάσαμε. Αντέχουμε να χάσουμε και αυτό;
5. Υπάρχει μια σειρά από επιχειρήματα από την πλευρά όσων ασκούν κριτική για το συγκεκριμένο Μουσείο που έχουν σχέση με τις προτεραιότητες που θέτει το Υπουργείο Πολιτισμού για τα μνημεία της Κέρκυρας. Δεν ξέρω αν για κάποιους το Νέο Φρούριο, και οι Αγγλικοί Στρατώνες που φιλοξενούνται σε αυτό, δεν αποτελεί προτεραιότητα. Είτε από άγνοια, είτε από παραπληροφόρηση και πάντως ελπίζω όχι από σκοπιμότητα, παραβλέπεται πάντως το γεγονός ότι στο προτεινόμενο έργο έχει συμπεριληφθεί διακριτό υποέργο με τίτλο «Εργασίες ανάδειξης του Νέου Φρουρίου της Κέρκυρας» που θα εκτελεστεί με αυτεπιστασία από την 21η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με έδρα την Κέρκυρα. Το συγκεκριμένο υποέργο περιλαμβάνει εργασίες στην τάφρο του Νέου Φρουρίου, στο οχυρό Σκάρπωνα και στην Ξηρά Τάφρο, μεταξύ του Οχυρού Σκάρπωνα και του Προμαχώνα των Επτά Ανέμων. Οι παρεμβάσεις αυτές συνοψίζονται στα ακόλουθα:
α.Καθαρισμοί, επιλεκτικές αποχωματώσεις, αφαίρεση στοιχείων παλαιών δικτύων και περιφράξεων, αποκομιδή μπάζων.
β.Τοποθέτηση νέων περιφράξεων με κιγκλιδώματα ασφαλείας.
γ.Τοποθέτηση πινακίδων σήμανσης και πληροφόρησης.
δ.Καθαρισμός και συντήρηση λίθινων αρχιτεκτονικών μελών.
ε.Αρμολογήματα, στερεώσεις και αναστηλώσεις τμημάτων των τειχών υπό κατάρρευση
Επιπλέον προβλέπεται η ανάδειξη του χώρου της παλιάς Λαϊκής σε πάρκο με φύτευση, όπου εντάσσεται υπαίθριος χώρος στάθμευσης χωρητικότητας δέκα αυτοκίνητων και ενός λεωφορείου.
Οι παρεμβάσεις αυτές τυγχάνουν της απόλυτου έγκρισης και προτεραιότητας από την πλευρά της UNESCO. Αποτελούν ουσιαστικά το χώρο πρόσβασης στο ανώτερο επίπεδο του Φρουρίου. Και πραγματικά απορώ πως κάποιοι χρησιμοποιούν το επιχείρημα «ότι τα φρούρια καταρρέουν» σε αντιδιαστολή προς το υπό κατασκευή Μουσείο τη στιγμή που με το έργο αυτό γίνεται μια από τις πιο ουσιαστικές αυτή τη στιγμή παρεμβάσεις στο Νέο Φρούριο, στο χώρο δηλαδή, για τον οποίο οφείλουμε μεταξύ άλλων της ένταξη μας στην UNESCO.
7. Ακούστηκε και γράφτηκε για την «πρεμούρα» και την «προκλητική» στάση του Υπουργείου να χρηματοδοτήσει το συγκεκριμένο έργο, τη στιγμή που «το Καβοσίδερο καταρρέει», «το Αρχαιολογικό Μουσείο στάζει», στο «Μον Ρεπό δεν γίνεται τίποτα», κ.ο.κ.
Είχα την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού να συνεργαστώ στενά με την Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού τόσο για το Σχέδιο Διαχείρισης της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας όσο και τον προγραμματισμό των έργων πολιτισμού της Κέρκυρας. Είμαι λοιπόν περήφανη για όλα αυτά που έχουν γίνει αυτό τον ενάμισι χρόνο στην Κέρκυρα στον τομέα του πολιτισμού. Αυτή τη στιγμή έχουν ήδη ενταχθεί η «Επανέκθεση Ιαπωνικής Πτέρυγας» στα Ανάκτορα (1.000.000 ευρώ), η «Ανάδειξη αρχ/κου χώρου Ηραίου στο Μον Ρεπό» (673000 ευρώ), η «Αποκατάσταση Ι. Ν. Άγιου Ιάκωβου του Πέρσου στην Παλιά Περίθεια της Κέρκυρας» (475.000 ευρώ), η «Στερέωση Προμαχώνα Καβοσίδερο» (1,870.000 ευρώ), η «Αποκατάσταση Ι. Ν. Αγίων Θεοδώρων Παλαιών Σινιών Κέρκυρας»( 463.000 ευρώ), το «Βυζαντινό Φρούριο Γαρδικίου» (412.000 ευρώ), ο «Ι.Ν. Σωτήρας στον Μον Ρεπό» ( 620.000 ευρώ), ο «Ι.Ν. Παντοκράτορα Χλωμού» (243.000 ευρώ).
Σε αυτά προσθέστε από το ερχόμενο καλοκαίρι που θα ανοίξει η σχετική πρόσκληση από το Επιχειρηματικότητα-Ανταγωνιστικότητα (ας όψεται η προηγούμενη κυβέρνηση που φρόντισε να αφήσει το Υπουργείο Πολιτισμού χωρίς τομεακό) το Αχίλλειο, με την ανάδειξη όλων των κτιρίων και των κήπων, προϋπολογισμού περίπου 8 εκ. ευρώ, το Αρχαιολογικό Μουσείο, για το οποίο εκκρεμεί η ολοκλήρωση της στατικής μελέτης και που αναμένεται να ενταχθεί έως το τέλος του έτους με προϋπολογισμό 3.500.000 ευρώ. Τέλος έως το τέλος του έτους αναμένεται να ενταχθεί το έργο «Παρεμβάσεις σε μνημεία και οχυρώσεις στην Παλιά Πόλη της Κέρκυρας», ύψους 1.000.000 ευρώ.
Ο προϋπολογισμός των παραπάνω έργων, ενταγμένων και υπό αξιολόγηση (συμπεριλαμβανόμενου του Μουσείου Τυπογραφίας), ξεπερνά τα 30 εκατομμύρια ευρώ. Όσο για την πρεμούρα, η όλη ιστορία του Μουσείου Τυπογραφίας ξεπερνά τα δέκα χρόνια με συνολικές έως σήμερα πέντε αδειοδοτήσεις (τρεις από ΚΑΣ, μια από ΚΣΝΜ., και μια από Συμβούλιο Μνημείων). Λυπάμαι, αλλά αδυνατώ να καταλάβω από πού προκύπτει η βιασύνη του Υπουργείου.
6. Μεγάλη κουβέντα έγινε και γίνεται για την επιλογή του χώρου. Δεν ταιριάζει, υποστηρίζεται, να κατασκευαστεί στο Νέο Φρούριο. Ταιριάζει και πολύ μάλιστα. Αν έκανε κάτι καλό η όλη πολεμική για το Μουσείο Τυπογραφίας είναι ότι ένα ευρύτερο πια κερκυραϊκό κοινό, έμαθε πως στους πρόποδες του Νέου Φρουρίου, στην Εκκλησία της Παναγίας της Τενέδου, κάποτε καθολική Μονή του Αγίου Φραγκίσκου, οι Γάλλοι Δημοκρατικοί το 1798 στέγασαν τον πρώτο Τυπογραφείο που λειτούργησε ποτέ στον ελλαδικό χώρο. Είναι βέβαια περιττό να πούμε πως πάρα πολλά μουσεία ανά την Ευρώπη, στεγάζονται μέσα σε φρούρια. Για να μην πάμε πολύ μακριά, στο Παλαιό Φρούριο στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας, η Δημόσια Βιβλιοθήκη, τμήματα του Ιονίου Πανεπιστήμιου, κλπ.
7. Βίλλα Ρόσσα vs Νέο Φρούριο . Μπορώ να αντιληφθώ τον διλημματικό χαρακτήρα αυτής της κριτικής μόνο στη βάση ότι υπάρχουν σοβαροί ιστορικοί λόγοι για να επικαλεστεί κανείς την κατασκευή του Μουσείου Τυπογραφίας στη Βίλλα Ρόσσα. Το ίδιο το ΠΙΟΠ μάλιστα είχε ως αρχική σκέψη πριν από μια δεκαετία την κατασκευή του Μουσείου Τυπογραφίας εκεί. Μόνο που εν τω μεταξύ αποδεδείχθηκε πως η Βίλλα Ρόσσα δεν διαθέτει πια καμία στατική και δομική επάρκεια για να φιλοξενήσει τις δραστηριότητες ενός (οποιουδήποτε) Μουσείου. Υπήρξαν άλλωστε αποφάσεις του Νομαρχιακού Συμβούλιου με τις οποίες είχε αποφασιστεί μια άλλου είδους αξιοποίηση της Βίλλα Ρόσσα. Τις οποίες ακόμη περιμένουμε να υλοποιηθούν.
8. Ανελκυστήρες. Αυτή τη στιγμή το Νέο Φρούριο δεν είναι προσβάσιμο σε όλους. Η υφιστάμενη πορεία ανόδου περνά μέσα από απότομες ράμπες, ανηφορικές στοές και σκάλες, αποκλείοντας έτσι την πρόσβαση και την επίσκεψη του χώρου στους συμπολίτες μας με κινησιακά προβλήματα. Δεν νοείται - ελπίζω ότι το κατανοούμε όλοι - να υπάρχει προστατευόμενο μνημείο της UNESCO χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε άτομα με κινησιακά προβλήματα. Είναι προς τιμή μας που ως πολιτεία έχουμε προβλέψει την εξυπηρέτηση αυτής της ομάδας συνανθρώπων μας. Με την κατασκευή του Μουσείου της Τυπογραφίας προτείνεται μια νέα πορεία επίσκεψης στο Νέο Φρούριο, η οποία με ένα σύστημα από δυο πύργους ανελκυστήρων, γεφυρών και ραμπών κλίσης 5%, εξασφαλίζει σε όλους την εύκολη πρόσβαση στο Μουσείο και τον Προμαχώνα των Επτά Ανέμων. Ο πρώτος ανελκυστήρας τοποθετείται στο χώρο της παλιάς λαϊκής αγοράς, στην καρδιά του οχυρού Σκάρπωνα και εξασφαλίζει την άνοδο στην Ξηρά Τάφρο, όπου διοργανώνονται υπαίθριες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Στη συνέχεια με μια χωμάτινη ράμπα κλίσης 5% φτάνουν στην Ξηρά Τάφρο, για να συνεχίσουν με τον δεύτερο ανελκυστήρα την άνοδό τους στον Προμαχώνα των Επτά Ανέμων. Ο δεύτερος ανελκυστήρας οδηγεί σε μια πεζογέφυρα, που περνάει πάνω από το τείχος, στη συνέχεια της οποίας ξεκινάει μια χωμάτινη ράμπα κλίσης 5% πάνω στον προμαχώνα που καταλήγει στην είσοδο του Μουσείου.
Σπεύδω να διαβεβαιώσω όσους ανησυχούν για την αλλοίωση της αισθητικής του χώρου ότι είναι δεκάδες οι αρχαιολογικοί χώροι ανά τον κόσμο οι όποιοι διαθέτουν παρόμοιες κατασκευές. Για την επιλογή των θέσεων των συγκεκριμένων ανελκυστήρων ασχολήθηκαν προσωπικά οι ειδικοί της UNESCO οι όποιοι σε συνεργασία με του μελετητές του ΠΙΟΠ διασφάλισαν τη μη ορατότητα τους μέσω μακροσκοπικής παρατήρησης του Νέου Φρουρίου (οδός Σπύρου Βλάϊκου, οδός Ξενοφώντος. Υπήνεμος Μόλος ΟΛΚΕ, Μουράγια)
9. Το έργο σε αυτή τη φάση αξιολογείται από το ΕΠΑΝ ΙΙ και τα αποτελέσματα αναμένονται περίπου στο τέλος Απριλίου. Στην ίδια πρόσκληση και ακριβώς με τα ίδια χαρακτηριστικά θα κατασκευαστούν εκτός από το Μουσείο Τυπογραφίας, το Μουσείο Μαστίχας στη Χίο και το Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα. Αν η αξιολόγηση είναι θετική αναμένεται στη συνέχεια η Απόφαση Ένταξης. Μετά την ένταξη του έργου εκκρεμεί η έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο και η υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Π.Ι.Ο.Π., του ΥΠ.ΠΟ.Τ. και του Δήμου που διασφαλίζει το πλαίσιο συνεργασίας και τον έλεγχο που θα ασκεί τόσο το ΥΠ.ΠΟ.Τ. όσο και ο Δήμος (δια των εκπροσώπων τους) κατά την πορεία υλοποίησης και λειτουργίας του Μουσείου. Σε όλες τις περιπτώσεις (συμπεριλαμβανόμενων και των 7 Μουσείων που βρίσκονται σε λειτουργία) η μελέτη (για το Μουσείο Τυπογραφίας ξεπέρασε το 1.000.000 ευρώ), τα πάγια έξοδα λειτουργίας και η συντήρηση του Μουσείου, τα έξοδα διοργάνωσης εκδηλώσεων, αποτελούν υποχρέωση του ΠΙΟΠ για πενήντα χρόνια. Μετά από αυτή την περίοδο το Μουσείο επιστρέφει στον κύριο του ακινήτου, ήτοι στην περίπτωση της Κέρκυρας, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, στην κυριότητα του οποίου έχει περάσει με απόφαση απαλλοτρίωσης του 1977.
Δεν μπορεί κανείς εδώ να μην επισημάνει της υποδοχής που έτυχαν όλα τα προηγούμενα μουσεία τόσο από τις τοπικές κοινωνίες όσο και από όλους τους πολιτικούς φορείς. Στη Σπάρτη το Μουσείο Ελιάς προχώρησε με Δήμαρχο και πλειοψηφία της ΝΔ. Στη Μυτιλήνη το 2004, ο Δήμαρχος κ. Αλέκος Ευαγγελινός, προσκείμενος στο ΚΚΕ, προχώρησε στην παραχώρηση χώρου δημοτικής ιδιοκτησίας για την ανέγερση του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας.
Το προτεινόμενο επίσης στην ίδια Πρόσκληση έργο «Μουσείο Μαστίχας στη Χίο» έχει την πλήρη στήριξη της τοπικής κοινωνίας, της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου που διαθέτει το οικόπεδο για την ανέγερση του μουσείου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (παλαιότερα και του Νομάρχη), του Δήμου Χίου (παλαιότερα Δήμου Μαστιχοχωρίων), καθώς και των Βουλευτών όλων των κομμάτων. Αλλά και η δημιουργία του «Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα» έχει γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από την τοπική κοινωνία, το Δήμο και την Περιφέρεια, που έχουν πειστεί ότι το μουσείο θα συμπληρώσει την εικόνα του Κάστρου της πόλης (από τα πιο παλιά στη χώρα μας) αναστηλώνοντας, παράλληλα, ένα τμήμα του, και αναδεικνύοντας την παράδοση της αργυροτεχνίας στην περιοχή. Το Κάστρο, που φιλοξενεί ήδη το Βυζαντινό Μουσείο της πόλης, προβλέπεται να καταστεί από τους πιο ισχυρούς πόλους έλξης για τους επισκέπτες των Ιωαννίνων, καθώς και για την εκπαιδευτική -μαθητική και φοιτητική- κοινότητα της πόλης. Ελπίζω ότι και εμάς η δημιουργία του Μουσείου Τυπογραφίας θα μας βρει μονιασμένους.
Εκ πρώτης όψεως από αυτή τη γενική αρχή φαίνεται πως δεν εξαιρείται ούτε το....
Μουσείο της Τυπογραφίας. Κάνεις δεν είναι αντίθετος στην προοπτική να δημιουργηθεί, όλοι δηλώνουν πως το θέλουν, αλλά φαίνεται ότι δεν καιγόμαστε κιόλας. Με αφορμή το εν λόγω μουσείο μάλιστα, τελευταία άνοιξε (ξανά) μια μεγάλη συζήτηση, με έντονα κριτική διάθεση, είναι η αλήθεια, προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού για αυτή του την επιλογή. Οι λόγοι είναι πολλοί, το πραγματικό ενδιαφέρον ωστόσο που παρουσιάζει η συγκεκριμένη υπόθεση ξεπερνά τα στενά όρια της κατασκευής ενός μουσείου. Παρακολουθώντας μάλιστα το δημόσιο διάλογο και τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν, μπορούν να εξαχθούν και χρήσιμα συμπεράσματα όχι μόνο για το πως αντιλαμβανόμαστε το πολιτιστικό μας απόθεμα αλλά κυρίως τον τρόπο με τον όποιο σκοπεύουμε να το διαχειριστούμε από εδώ και πέρα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
1.Ένα πρώτο σημείο κριτικής στο οποίο αξίζει να σταθεί κάνεις έχει να κάνει με την αποκαλούμενη και ηθική διάσταση της υπόθεσης. Το ερώτημα (το οποίο έρχεται από παλιά) τίθεται ως εξής: Είναι ηθικό το ελληνικό δημόσιο να χρηματοδοτεί την ιδιωτική πρωτοβουλία - στην περίπτωση μας την Τράπεζα Πειραιώς- ενώ θα μπορούσε να δώσει τα χρήματα στο Δήμο; Το ερώτημα μοιάζει να έχει μια τόσο προφανή «ηθική» απάντηση που δύσκολα μπορεί να διαφωνήσει κανείς. Είναι όμως τα πράγματα έτσι;
Ας πούμε για αρχή πως ο φορέας υλοποίησης του έργου δεν είναι η Τράπεζα Πειραιώς. Είναι το Πολιτιστικό Ίδρυμα Πειραιώς (ΠΙΟΠ). Το ΠΙΟΠ αποτελεί αυτοτελές και ανεξάρτητο κοινωφελές ίδρυμα. Για τους γνωρίζοντες νομικά, πρόκειται για Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εποπτευόμενο απευθείας από το Υπουργείο Οικονομικών, ΥΠΕΧΩΔΕ και το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ 1492/Β /29.11.2002). Σ’άυτούς λογοδοτεί. Αποτελεί δε, και αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο για την οικονομία της συζήτησης μας, τη συνέχεια και τη μετεξέλιξη του Πολιτιστικού και Τεχνολογικού Ιδρύματος της ΕΤΒΑ, δηλαδή της πάλαι ποτέ (κρατικής) Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Ανάπτυξης, από την όποια «κληρονόμησε» ένα από τα πιο σημαντικά αρχεία της βιομηχανίας στην Ελλάδα.
Το ΠΙΟΠ λοιπόν έχει ως καταστατικό σκοπό, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία θεματικών μουσείων ανά την Ελλάδα , μια αποστολή που του ανέθεσε απευθείας το ελληνικό Δημόσιο. Τα Μουσεία αυτά είχε αναλάβει να τα κατασκευάσει το Πολιτιστικό και Τεχνολογικό Ίδρυμα της ΕΤΒΑ (οι έχοντες καλύτερη μνήμη θα θυμούνται ότι η ιστορία του Μουσείου της Τυπογραφίας στην Κέρκυρα ξεκινά από τα τέλη της δεκαετίας του ’90), μόνο που στο ενδιάμεσο η ΕΤΒΑ ιδιωτικοποιήθηκε και πέρασε στα χέρια του Ομίλου Τραπεζών Πειραιώς. Στους όρους πώλησης της ΕΤΒΑ προβλεπόταν μεταξύ άλλων η υποχρέωση του αγοραστή να διατηρήσει και να εξασφαλίσει τη λειτουργία του Πολιτιστικού -Τεχνολογικού Ιδρύματος και δη τη συνέχιση δημιουργίας και λειτουργίας των μουσείων. Ταυτόχρονα ο αγοραστής είχε την υποχρέωση να πληρώνει εσαεί όλα τα έξοδα του Ιδρύματος, των μουσείων και τη μισθοδοσία των υπαλλήλων.
Το γενικότερο ερώτημα λοιπόν που θα πρέπει κάνεις να θέσει, εάν ενδιαφέρεται για την ηθική διάσταση του συγκεκριμένου θέματος, είναι εάν θα πρέπει επί της αρχής το ελληνικό δημόσιο να χρηματοδοτεί (στην περίπτωση μας με καθαρά ευρωπαϊκά κονδύλια, που σημαίνει ότι έχει της απόλυτου έγκρισης της Ε.Ε.) εν γένει ΝΠΙΔ, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Να δούμε μερικά από αυτά; Το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός. Η Ιόνιος Ακαδημία. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων. Ο Ο.ΚΑ.ΝΑ. Όλα τους ιδρύματα που διεκδικούν και επιτυγχάνουν ευρωπαϊκές και κρατικές χρηματοδοτήσεις. Αλλά και ένας δήμος ή η Περιφέρεια μπορούν να συστήσουν παρόμοια νομικά σχήματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ποια ακριβώς θα πρέπει να είναι η ηθική μας στάση προς αυτά τα κοινωφελή ιδρύματα όταν επιδιώκουν κρατικές ενισχύσεις; Αν είναι αρνητική τότε δεν βλέπω το λόγο να μην να φτάσουμε την υπόθεση εργασίας μας μέχρι τις ακραίες λογικές της συνέπειες. Το ελληνικό δημόσιο ίσως δεν θα πρέπει πια να ενισχύει κανένα ιδιωτικό σχέδιο, πόσο μάλλον όταν έχει και καθαρά κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Τέρμα λοιπόν ο αναπτυξιακός νομός και οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
2. Στις αρχές του 2010 το Μουσείο Τυπογραφίας, μαζί με το Αχίλλειο εντάσσονται με εισήγηση μου ως Υφυπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού στους πινάκες των έργων υποδομών του τομέα τουρισμού. Ο Τομέας Τουρισμού υιοθέτησε το έργο για τρεις σοβαρούς λόγους: α) γιατί είχε ακόμα αμεσότερη σχέση με το ενιαίο πλέον Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, καθώς πρόκειται να στεγαστεί στους Αγγλικούς Στρατώνες του Νέου Φρουρίου της Κέρκυρας β) γιατί ως συνέπεια του προηγούμενου, θα υλοποιηθεί ένα σημαντικό αναπτυξιακό έργο συνολικά για την Κέρκυρα, η οποία έχει ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων της UNESCO (το Νέο Φρούριο αποτελεί το 1/3 περίπου του συνολικού χώρου που έχει οριοθετηθεί και χαρακτηριστεί από το διεθνή οργανισμό) και, τέλος, γ) γιατί αποτελεί έργο που συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα του κερκυραϊκού τουριστικού προϊόντος.
Το έργο έχει προταθεί για ένταξη στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα –Επιχειρηματικότητα», (ΕΠΑΝ ΙΙ) όπου έχει ανοίξει η Πρόσκληση 55 για τις οκτώ (8) Περιφέρειες του Στόχου 1 του ΕΣΠΑ (Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, Ήπειρος, Ιόνια Νησιά, Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Βόρειο Αιγαίο και Κρήτη), η οποία απευθύνεται σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία εποπτεύονται από το Δημόσιο ή Δημόσιους Φορείς και διαθέτουν καταστατικούς σκοπούς συναφείς με το περιεχόμενο της Πρόσκλησης (σχετικούς, δηλαδή, με την κατηγορία Πράξεων «Ενίσχυση των υποδομών αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος με στόχο τη δημιουργία πυρήνων τουριστικής ανάπτυξης περιφερειακής, διαπεριφερειακής και εθνικής σημασίας»).
Τα παραπάνω ως απάντηση σε μια άλλη κριτική, στο γιατί ο δικαιούχος είναι το ΠΙΟΠ, δηλαδή ένα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, και όχι ο Δήμος. Είναι φανερό επιπλέον ότι η συγκεκριμένη πρόσκληση 55 δεν απευθύνεται σε ΟΤΑ ή σε άλλους φορείς του Δημοσίου, ούτε καν στο ίδιο το Υπουργείο. Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει τον οποιοδήποτε Δήμο που επιθυμεί να κατασκευάσει ένα μουσείο να μην ωριμάσει μια ανάλογη πρόταση και να διεκδικήσει χρηματοδοτήσεις για τη δημιουργία του. Υπήρξαν και θα υπάρξουν ανάλογες προσκλήσεις στο μέλλον. Παραβλέποντας το ερώτημα για το κατά πόσο ένας ΟΤΑ είναι σε θέση σήμερα να συντηρήσει ένα Μουσείο - τη στιγμή που η κεντρική διοίκηση δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα δικά της μουσεία- από όσο γνωρίζω, ο Δήμος Κερκύρας ουδέποτε ωρίμασε σχετική πρόταση. Ούτε βέβαια υπάρχει στην Κέρκυρα ένα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα το οποίο να πληροί τις προδιαγραφές που θέτει το ΕΣΠΑ (π.χ. διαχειριστική επάρκεια τύπου Α) για να κατασκευάσει ένα τέτοιο έργο
4. Όπως ανέφερα πιο πριν, η δημιουργία του Μουσείου Τυπογραφίας, συνολικού προϋπολογισμού € 8.500.000, υποβλήθηκε ως έργο Τουρισμού (για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω) και όχι Πολιτισμού. Δεσμεύει λοιπόν πόρους από το συνολικό προϋπολογισμό του ΕΣΠΑ για τα έργα υποδομών Τουρισμού και δεν στερεί κονδύλια από τα έργα υποδομών Πολιτισμού. Εκείνο δε, που έχει σημασία να καταλάβουμε είναι ότι καθώς η πρόσκληση 55 αφορά τις οκτώ Περιφέρειες, τα χρήματα αυτά δεν είναι εξασφαλισμένα για την Κέρκυρα. Εάν η Κέρκυρα δεν τα απορροφήσει θα μεταφερθούν σε άλλες Περιφέρειες που έχουν ώριμα έργα προς ένταξη. Το Λυρικό Θέατρο το χάσαμε. Αντέχουμε να χάσουμε και αυτό;
5. Υπάρχει μια σειρά από επιχειρήματα από την πλευρά όσων ασκούν κριτική για το συγκεκριμένο Μουσείο που έχουν σχέση με τις προτεραιότητες που θέτει το Υπουργείο Πολιτισμού για τα μνημεία της Κέρκυρας. Δεν ξέρω αν για κάποιους το Νέο Φρούριο, και οι Αγγλικοί Στρατώνες που φιλοξενούνται σε αυτό, δεν αποτελεί προτεραιότητα. Είτε από άγνοια, είτε από παραπληροφόρηση και πάντως ελπίζω όχι από σκοπιμότητα, παραβλέπεται πάντως το γεγονός ότι στο προτεινόμενο έργο έχει συμπεριληφθεί διακριτό υποέργο με τίτλο «Εργασίες ανάδειξης του Νέου Φρουρίου της Κέρκυρας» που θα εκτελεστεί με αυτεπιστασία από την 21η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με έδρα την Κέρκυρα. Το συγκεκριμένο υποέργο περιλαμβάνει εργασίες στην τάφρο του Νέου Φρουρίου, στο οχυρό Σκάρπωνα και στην Ξηρά Τάφρο, μεταξύ του Οχυρού Σκάρπωνα και του Προμαχώνα των Επτά Ανέμων. Οι παρεμβάσεις αυτές συνοψίζονται στα ακόλουθα:
α.Καθαρισμοί, επιλεκτικές αποχωματώσεις, αφαίρεση στοιχείων παλαιών δικτύων και περιφράξεων, αποκομιδή μπάζων.
β.Τοποθέτηση νέων περιφράξεων με κιγκλιδώματα ασφαλείας.
γ.Τοποθέτηση πινακίδων σήμανσης και πληροφόρησης.
δ.Καθαρισμός και συντήρηση λίθινων αρχιτεκτονικών μελών.
ε.Αρμολογήματα, στερεώσεις και αναστηλώσεις τμημάτων των τειχών υπό κατάρρευση
Επιπλέον προβλέπεται η ανάδειξη του χώρου της παλιάς Λαϊκής σε πάρκο με φύτευση, όπου εντάσσεται υπαίθριος χώρος στάθμευσης χωρητικότητας δέκα αυτοκίνητων και ενός λεωφορείου.
Οι παρεμβάσεις αυτές τυγχάνουν της απόλυτου έγκρισης και προτεραιότητας από την πλευρά της UNESCO. Αποτελούν ουσιαστικά το χώρο πρόσβασης στο ανώτερο επίπεδο του Φρουρίου. Και πραγματικά απορώ πως κάποιοι χρησιμοποιούν το επιχείρημα «ότι τα φρούρια καταρρέουν» σε αντιδιαστολή προς το υπό κατασκευή Μουσείο τη στιγμή που με το έργο αυτό γίνεται μια από τις πιο ουσιαστικές αυτή τη στιγμή παρεμβάσεις στο Νέο Φρούριο, στο χώρο δηλαδή, για τον οποίο οφείλουμε μεταξύ άλλων της ένταξη μας στην UNESCO.
7. Ακούστηκε και γράφτηκε για την «πρεμούρα» και την «προκλητική» στάση του Υπουργείου να χρηματοδοτήσει το συγκεκριμένο έργο, τη στιγμή που «το Καβοσίδερο καταρρέει», «το Αρχαιολογικό Μουσείο στάζει», στο «Μον Ρεπό δεν γίνεται τίποτα», κ.ο.κ.
Είχα την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού να συνεργαστώ στενά με την Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού τόσο για το Σχέδιο Διαχείρισης της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας όσο και τον προγραμματισμό των έργων πολιτισμού της Κέρκυρας. Είμαι λοιπόν περήφανη για όλα αυτά που έχουν γίνει αυτό τον ενάμισι χρόνο στην Κέρκυρα στον τομέα του πολιτισμού. Αυτή τη στιγμή έχουν ήδη ενταχθεί η «Επανέκθεση Ιαπωνικής Πτέρυγας» στα Ανάκτορα (1.000.000 ευρώ), η «Ανάδειξη αρχ/κου χώρου Ηραίου στο Μον Ρεπό» (673000 ευρώ), η «Αποκατάσταση Ι. Ν. Άγιου Ιάκωβου του Πέρσου στην Παλιά Περίθεια της Κέρκυρας» (475.000 ευρώ), η «Στερέωση Προμαχώνα Καβοσίδερο» (1,870.000 ευρώ), η «Αποκατάσταση Ι. Ν. Αγίων Θεοδώρων Παλαιών Σινιών Κέρκυρας»( 463.000 ευρώ), το «Βυζαντινό Φρούριο Γαρδικίου» (412.000 ευρώ), ο «Ι.Ν. Σωτήρας στον Μον Ρεπό» ( 620.000 ευρώ), ο «Ι.Ν. Παντοκράτορα Χλωμού» (243.000 ευρώ).
Σε αυτά προσθέστε από το ερχόμενο καλοκαίρι που θα ανοίξει η σχετική πρόσκληση από το Επιχειρηματικότητα-Ανταγωνιστικότητα (ας όψεται η προηγούμενη κυβέρνηση που φρόντισε να αφήσει το Υπουργείο Πολιτισμού χωρίς τομεακό) το Αχίλλειο, με την ανάδειξη όλων των κτιρίων και των κήπων, προϋπολογισμού περίπου 8 εκ. ευρώ, το Αρχαιολογικό Μουσείο, για το οποίο εκκρεμεί η ολοκλήρωση της στατικής μελέτης και που αναμένεται να ενταχθεί έως το τέλος του έτους με προϋπολογισμό 3.500.000 ευρώ. Τέλος έως το τέλος του έτους αναμένεται να ενταχθεί το έργο «Παρεμβάσεις σε μνημεία και οχυρώσεις στην Παλιά Πόλη της Κέρκυρας», ύψους 1.000.000 ευρώ.
Ο προϋπολογισμός των παραπάνω έργων, ενταγμένων και υπό αξιολόγηση (συμπεριλαμβανόμενου του Μουσείου Τυπογραφίας), ξεπερνά τα 30 εκατομμύρια ευρώ. Όσο για την πρεμούρα, η όλη ιστορία του Μουσείου Τυπογραφίας ξεπερνά τα δέκα χρόνια με συνολικές έως σήμερα πέντε αδειοδοτήσεις (τρεις από ΚΑΣ, μια από ΚΣΝΜ., και μια από Συμβούλιο Μνημείων). Λυπάμαι, αλλά αδυνατώ να καταλάβω από πού προκύπτει η βιασύνη του Υπουργείου.
6. Μεγάλη κουβέντα έγινε και γίνεται για την επιλογή του χώρου. Δεν ταιριάζει, υποστηρίζεται, να κατασκευαστεί στο Νέο Φρούριο. Ταιριάζει και πολύ μάλιστα. Αν έκανε κάτι καλό η όλη πολεμική για το Μουσείο Τυπογραφίας είναι ότι ένα ευρύτερο πια κερκυραϊκό κοινό, έμαθε πως στους πρόποδες του Νέου Φρουρίου, στην Εκκλησία της Παναγίας της Τενέδου, κάποτε καθολική Μονή του Αγίου Φραγκίσκου, οι Γάλλοι Δημοκρατικοί το 1798 στέγασαν τον πρώτο Τυπογραφείο που λειτούργησε ποτέ στον ελλαδικό χώρο. Είναι βέβαια περιττό να πούμε πως πάρα πολλά μουσεία ανά την Ευρώπη, στεγάζονται μέσα σε φρούρια. Για να μην πάμε πολύ μακριά, στο Παλαιό Φρούριο στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας, η Δημόσια Βιβλιοθήκη, τμήματα του Ιονίου Πανεπιστήμιου, κλπ.
7. Βίλλα Ρόσσα vs Νέο Φρούριο . Μπορώ να αντιληφθώ τον διλημματικό χαρακτήρα αυτής της κριτικής μόνο στη βάση ότι υπάρχουν σοβαροί ιστορικοί λόγοι για να επικαλεστεί κανείς την κατασκευή του Μουσείου Τυπογραφίας στη Βίλλα Ρόσσα. Το ίδιο το ΠΙΟΠ μάλιστα είχε ως αρχική σκέψη πριν από μια δεκαετία την κατασκευή του Μουσείου Τυπογραφίας εκεί. Μόνο που εν τω μεταξύ αποδεδείχθηκε πως η Βίλλα Ρόσσα δεν διαθέτει πια καμία στατική και δομική επάρκεια για να φιλοξενήσει τις δραστηριότητες ενός (οποιουδήποτε) Μουσείου. Υπήρξαν άλλωστε αποφάσεις του Νομαρχιακού Συμβούλιου με τις οποίες είχε αποφασιστεί μια άλλου είδους αξιοποίηση της Βίλλα Ρόσσα. Τις οποίες ακόμη περιμένουμε να υλοποιηθούν.
8. Ανελκυστήρες. Αυτή τη στιγμή το Νέο Φρούριο δεν είναι προσβάσιμο σε όλους. Η υφιστάμενη πορεία ανόδου περνά μέσα από απότομες ράμπες, ανηφορικές στοές και σκάλες, αποκλείοντας έτσι την πρόσβαση και την επίσκεψη του χώρου στους συμπολίτες μας με κινησιακά προβλήματα. Δεν νοείται - ελπίζω ότι το κατανοούμε όλοι - να υπάρχει προστατευόμενο μνημείο της UNESCO χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε άτομα με κινησιακά προβλήματα. Είναι προς τιμή μας που ως πολιτεία έχουμε προβλέψει την εξυπηρέτηση αυτής της ομάδας συνανθρώπων μας. Με την κατασκευή του Μουσείου της Τυπογραφίας προτείνεται μια νέα πορεία επίσκεψης στο Νέο Φρούριο, η οποία με ένα σύστημα από δυο πύργους ανελκυστήρων, γεφυρών και ραμπών κλίσης 5%, εξασφαλίζει σε όλους την εύκολη πρόσβαση στο Μουσείο και τον Προμαχώνα των Επτά Ανέμων. Ο πρώτος ανελκυστήρας τοποθετείται στο χώρο της παλιάς λαϊκής αγοράς, στην καρδιά του οχυρού Σκάρπωνα και εξασφαλίζει την άνοδο στην Ξηρά Τάφρο, όπου διοργανώνονται υπαίθριες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Στη συνέχεια με μια χωμάτινη ράμπα κλίσης 5% φτάνουν στην Ξηρά Τάφρο, για να συνεχίσουν με τον δεύτερο ανελκυστήρα την άνοδό τους στον Προμαχώνα των Επτά Ανέμων. Ο δεύτερος ανελκυστήρας οδηγεί σε μια πεζογέφυρα, που περνάει πάνω από το τείχος, στη συνέχεια της οποίας ξεκινάει μια χωμάτινη ράμπα κλίσης 5% πάνω στον προμαχώνα που καταλήγει στην είσοδο του Μουσείου.
Σπεύδω να διαβεβαιώσω όσους ανησυχούν για την αλλοίωση της αισθητικής του χώρου ότι είναι δεκάδες οι αρχαιολογικοί χώροι ανά τον κόσμο οι όποιοι διαθέτουν παρόμοιες κατασκευές. Για την επιλογή των θέσεων των συγκεκριμένων ανελκυστήρων ασχολήθηκαν προσωπικά οι ειδικοί της UNESCO οι όποιοι σε συνεργασία με του μελετητές του ΠΙΟΠ διασφάλισαν τη μη ορατότητα τους μέσω μακροσκοπικής παρατήρησης του Νέου Φρουρίου (οδός Σπύρου Βλάϊκου, οδός Ξενοφώντος. Υπήνεμος Μόλος ΟΛΚΕ, Μουράγια)
9. Το έργο σε αυτή τη φάση αξιολογείται από το ΕΠΑΝ ΙΙ και τα αποτελέσματα αναμένονται περίπου στο τέλος Απριλίου. Στην ίδια πρόσκληση και ακριβώς με τα ίδια χαρακτηριστικά θα κατασκευαστούν εκτός από το Μουσείο Τυπογραφίας, το Μουσείο Μαστίχας στη Χίο και το Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα. Αν η αξιολόγηση είναι θετική αναμένεται στη συνέχεια η Απόφαση Ένταξης. Μετά την ένταξη του έργου εκκρεμεί η έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο και η υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Π.Ι.Ο.Π., του ΥΠ.ΠΟ.Τ. και του Δήμου που διασφαλίζει το πλαίσιο συνεργασίας και τον έλεγχο που θα ασκεί τόσο το ΥΠ.ΠΟ.Τ. όσο και ο Δήμος (δια των εκπροσώπων τους) κατά την πορεία υλοποίησης και λειτουργίας του Μουσείου. Σε όλες τις περιπτώσεις (συμπεριλαμβανόμενων και των 7 Μουσείων που βρίσκονται σε λειτουργία) η μελέτη (για το Μουσείο Τυπογραφίας ξεπέρασε το 1.000.000 ευρώ), τα πάγια έξοδα λειτουργίας και η συντήρηση του Μουσείου, τα έξοδα διοργάνωσης εκδηλώσεων, αποτελούν υποχρέωση του ΠΙΟΠ για πενήντα χρόνια. Μετά από αυτή την περίοδο το Μουσείο επιστρέφει στον κύριο του ακινήτου, ήτοι στην περίπτωση της Κέρκυρας, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, στην κυριότητα του οποίου έχει περάσει με απόφαση απαλλοτρίωσης του 1977.
Δεν μπορεί κανείς εδώ να μην επισημάνει της υποδοχής που έτυχαν όλα τα προηγούμενα μουσεία τόσο από τις τοπικές κοινωνίες όσο και από όλους τους πολιτικούς φορείς. Στη Σπάρτη το Μουσείο Ελιάς προχώρησε με Δήμαρχο και πλειοψηφία της ΝΔ. Στη Μυτιλήνη το 2004, ο Δήμαρχος κ. Αλέκος Ευαγγελινός, προσκείμενος στο ΚΚΕ, προχώρησε στην παραχώρηση χώρου δημοτικής ιδιοκτησίας για την ανέγερση του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας.
Το προτεινόμενο επίσης στην ίδια Πρόσκληση έργο «Μουσείο Μαστίχας στη Χίο» έχει την πλήρη στήριξη της τοπικής κοινωνίας, της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου που διαθέτει το οικόπεδο για την ανέγερση του μουσείου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (παλαιότερα και του Νομάρχη), του Δήμου Χίου (παλαιότερα Δήμου Μαστιχοχωρίων), καθώς και των Βουλευτών όλων των κομμάτων. Αλλά και η δημιουργία του «Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα» έχει γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από την τοπική κοινωνία, το Δήμο και την Περιφέρεια, που έχουν πειστεί ότι το μουσείο θα συμπληρώσει την εικόνα του Κάστρου της πόλης (από τα πιο παλιά στη χώρα μας) αναστηλώνοντας, παράλληλα, ένα τμήμα του, και αναδεικνύοντας την παράδοση της αργυροτεχνίας στην περιοχή. Το Κάστρο, που φιλοξενεί ήδη το Βυζαντινό Μουσείο της πόλης, προβλέπεται να καταστεί από τους πιο ισχυρούς πόλους έλξης για τους επισκέπτες των Ιωαννίνων, καθώς και για την εκπαιδευτική -μαθητική και φοιτητική- κοινότητα της πόλης. Ελπίζω ότι και εμάς η δημιουργία του Μουσείου Τυπογραφίας θα μας βρει μονιασμένους.
