Η ΔΗ.ΜΟ.Π. «ΝΙΚΟΣ ΜΩΡΟΣ» στα πλαίσια της έγκυρης ενημέρωσης της τοπικής κοινότητας για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ενημερώνει για την παρουσίαση από το ΚΕΘΕΑ της ετήσιας έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών:
Το ΚΕΘΕΑ (www.kethea.gr) δημοσιοποίησε στη χώρα μας τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών για το 2008 σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποίησε στις 19 Φεβρουαρίου στην ΕΣΗΕΑ. Στην έκθεση αναδεικνύεται το έντονο πρόβλημα της περιορισμένης πρόσβασης μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού στα φάρμακα. Παράλληλα, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη θεραπεία των εξαρτημένων, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει ψυχοκοινωνική υποστήριξη και να στοχεύει στην κοινωνική επανένταξη. Η Επιτροπή του ΟΗΕ εκφράζει την ανησυχία της για τους νέους τρόπους διακίνησης των ουσιών, όπως το Διαδίκτυο και οι υπηρεσίες courier. Στην έκθεση περιλαμβάνεται, επίσης, αναλυτική ανασκόπηση για τη την παραγωγή, διακίνηση και χρήση των παράνομων και νόμιμων ουσιών σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Ολόκληρη η Έκθεση στα αγγλικά είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του INCB (www.incb.org).
Το ΚΕΘΕΑ, ως σύμβουλος οργανισμός του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου (ECOSOC) του ΟΗΕ σε θέματα ναρκωτικών και ειδικός συνεργάτης της Διεύθυνσης Πληροφόρησης (DPI) του ΟΗΕ, παρουσιάζει επί σειρά ετών στην Ελλάδα την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής.
Στη φετινή έκθεση γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην αξιολόγηση του διεθνούς συστήματος ελέγχου των ναρκωτικών και ιδιαίτερα στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Αυτές αφορούν τέσσερις άξονες: της υγείας, της εφαρμογής των διατάξεων των διεθνών συμβάσεων, της πρόληψης της χρήσης ουσιών και των συνεπειών της παγκοσμιοποίησης.
Όσον αφορά τα θέματα της υγείας, η Επιτροπή κάνει έκκληση στις κυβερνήσεις να καταστήσουν τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων με ναρκωτική δράση για ιατρικούς σκοπούς προτεραιότητα στον τομέα της δημόσιας υγείας. Η περιορισμένη χρήση αυτών των φαρμάκων σε πολλές χώρες έχει ως αποτέλεσμα, όπως εκτιμά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, τουλάχιστον 30 εκατομμύρια ασθενείς, και πιθανώς αλλά 86 εκατομμύρια, να υποφέρουν ετησίως από μέτριο έως οξύ πόνο. Αν και η πρόσβαση στα ελεγχόμενα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της κωδεΐνης και της μορφίνης, θεωρείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ανθρώπινο δικαίωμα, είναι στην πραγματικότητα ανύπαρκτη σε πάνω από 150 χώρες.
Σε σχέση με τη θεραπεία των εξαρτημένων από τα ναρκωτικά, στην Έκθεση υπογραμμίζεται ότι αυτή πρέπει να ευθυγραμμίζεται με την ορθή ιατρική πρακτική και να μην χρησιμοποιείται ως εργαλείο για εγκαθίδρυση ή διατήρηση του κοινωνικού ελέγχου. Επίσης, αναφέρεται ότι τα προγράμματα υποκατάστασης, ξεκίνησαν αρχικά ως τελευταία λύση για τους εξαρτημένους που για κάποιους λόγους δεν κατάφεραν να απεξαρτηθούν μέσω άλλων τρόπων θεραπείας. Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι τα προγράμματα υποκατάστασης έχουν το χώρο τους στην πολιτική για τα ναρκωτικά όχι απαραίτητα ως τελικός στόχος αλλά ως μεταβατικό στάδιο το οποίο θα οδηγήσει τελικά στην ανάπτυξη ενός υγιούς χωρίς ναρκωτικά τρόπου ζωής. Επισημαίνεται, ακόμα, ότι τα προγράμματα υποκατάστασης πρέπει να υποστηρίζονται από ψυχοκοινωνική φροντίδα, προκειμένου να βελτιώσουν την κατάσταση της υγείας των εξαρτημένων, την κοινωνική τους λειτουργικότητα, τη διάδοση του HIV, την παραβατική συμπεριφορά.
Άλλη μια πρόκληση για την Επιτροπή αποτελεί η ασταθής εφαρμογή των διατάξεων για τον έλεγχο της κάνναβης. Η κάνναβη έχει γίνει η πιο διαδεδομένη παράνομη ουσία παγκοσμίως και τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχουν αναπτυχθεί πιο δραστικές μορφές που περιέχουν επίπεδα τετραϋδροκανναβινόλης (THC) κατά πολύ υψηλότερα από ό,τι συνηθιζόταν κατά τη δεκαετία του 1980. Η αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών θεραπείας για κάνναβη σε πολλές χώρες μπορεί να σχετίζεται με την εξέλιξη αυτή. Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις ότι η χρήση της κάνναβης μπορεί να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ψυχωσικών δυσλειτουργιών και σχιζοφρένειας.
Η Επιτροπή στην Έκθεσή της αναφέρεται σε έρευνα του Ευροβαρόμετρου σχετικά με τις στάσεις και τις αντιλήψεις σε θέματα ναρκωτικών σε περισσότερους από 12.000 νέους ηλικίας 15-24, δείχνει ότι το 80% αναγνωρίζουν τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την ηρωίνη, την κοκαΐνη και το «έκσταση» αλλά μόνο το 40% των νέων αναγνωρίζουν τους κινδύνους της κατάχρησης της κάνναβης.
Δεδομένου ότι η κάνναβη τείνει να γίνει η πρώτη και πιο ευρέως διαδεδομένη παράνομη ουσία χρήσης, το θέμα της σχετίζεται άμεσα με την πρωτογενή πρόληψη στους νέους. Οι νέοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις πιέσεις του μάρκετινγκ και τη σπουδαιότητα της εικόνας τους.
Η Επιτροπή χαρακτηρίζει «στην καλύτερη περίπτωση μέτρια» την πρόοδο που έχει συντελεστεί στην πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών μέσα στα τελευταία δέκα χρόνια. Επισημαίνει την απουσία αξιολογήσεων στα προγράμματα πρόληψης της χρήσης ουσιών και αναφέρει ορισμένους παράγοντες αποτελεσματικότητας τέτοιων προγραμμάτων: να συνδέονται με άλλες προβληματικές συμπεριφορές (χρήση αλκοόλ και καπνού), να είναι βασισμένα σε αξιόπιστες πληροφορίες καθώς και στους παράγοντες κινδύνου και προστασίας, να εξειδικεύονται στη βάση της ηλικίας, του γένους και της εθνικότητας, να προσεγγίζουν θέματα πέρα από τη χρήση (δεξιότητες ζωής), να μην περιορίζονται σε εκστρατείες μέσω των ΜΜΕ.
Μια ακόμα ανησυχητική εξέλιξη που αναδεικνύεται στην Έκθεση αφορά το ρόλο του Διαδικτύου στη διάδοση της χρήσης ελεγχόμενων και μη ελεγχόμενων ουσιών και ιδιαίτερα τα παράνομα φαρμακεία του Διαδικτύου που προωθούν τη χρήση φαρμάκων με ναρκωτικές ουσίες σε ευάλωτες ομάδες, όπως οι νέοι. Χρησιμοποιούν δε, στοχευμένες στρατηγικές πώλησης και ανταποκρίνονται άμεσα στα αιτήματα των πελατών τους. Το έγκλημα στον κυβερνοχώρο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς οι λαθρέμποροι βρίσκονται μεταξύ αυτών που κατεξοχήν αξιοποιούν τις μεθόδους κρυπτογράφησης και με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουν τις διωκτικές αρχές. Η ανάπτυξη των παράνομων φαρμακείων στο Διαδίκτυο συνδέεται άμεσα με την προώθηση και πώληση των απομιμήσεων φαρμάκων. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, το 7-10% όλων των φαρμακευτικών προϊόντων μπορεί να είναι απομιμήσεις. Σε κάποιες αφρικανικές χώρες το ποσοστό αυτό αγγίζει το 40%. Σύμφωνα με μελέτη στις ΗΠΑ ο τζίρος από τις πωλήσεις απομιμήσεων το 2010 θα αυξηθεί κατά 90% σε σχέση με το 2005, φτάνοντας τα 75 δισεκατομμύρια US$.
ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
ΜΕΣΩ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ COURIER
Τα τελευταία δύο χρόνια όλες οι περιοχές αναφέρουν τη χρήση υπηρεσιών courier για την αποστολή των παράνομων ουσιών. Η Επιτροπή αναφέρει ότι η πραγματική έκταση του προβλήματος δεν είναι γνωστή, καθώς πολλές κυβερνήσεις δεν είναι σε θέση να την εντοπίσουν. Οι έμποροι εκτιμούν ότι είναι ένας σχετικά ασφαλής τρόπος διακίνησης, δίνει τη δυνατότητα συχνών αποστολών σε πολλούς διαφορετικούς προορισμούς, ενώ είναι δύσκολο να εξακριβωθεί η εγκυρότητα των στοιχείων του αποστολέα. Κάποιες χώρες αναφέρουν ότι οι μικρότερες εταιρείες χρησιμοποιούνται περισσότερο καθώς ζητούν λιγότερες πληροφορίες για τις αποστολές. Οι ουσίες που διακινούνται περιλαμβάνουν παράνομα ναρκωτικά αλλά και φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν ναρκωτικές και ψυχοτρόπες ουσίες.
ΝΕΑ ΚΑΝΑΛΙΑ ΕΚΤΡΟΠΗΣ
ΣΤΟ ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
Η Επιτροπή κάνει λόγο για νέα κανάλια εκτροπής εφεδρίνης και ψευδοεφεδρίνης, τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή διεγερτικών τύπου αμφεταμίνης (ATS), όπως η μεθαμφεταμίνη, η αμφεταμίνη και το MDMA («έκσταση»). Οι παράνομες οργανώσεις συχνά εμφανίζονται υπό το μανδύα ψεύτικων εταιρειών, προκειμένου να προμηθεύονται χημικές ουσίες που τους είναι απαραίτητες για την παρασκευή παράνομων ναρκωτικών. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι έμποροι κάνουν παραγγελίες μέσω νόμιμων εμπορικών εταιρειών, χρησιμοποιώντας πλαστές εξουσιοδοτήσεις για να εισάγουν φαρμακευτικά προϊόντα που περιέχουν εφεδρίνη και ψευδοεφεδρίνη σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπου οι έλεγχοι για χημικές ουσίες είναι ελαστικοί ή ανύπαρκτοι. Παράλληλα, σύμφωνα με την Έκθεση η χρήση των διεγερτικών τύπου αμφεταμίνης έχει αυξηθεί σε πολλές περιοχές του κόσμου.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Η Ευρώπη παραμένει η μεγαλύτερη αγορά χασίς αλλά αποτελεί και τη δεύτερη αγορά κοκαΐνης και οπιούχων παγκοσμίως. Η ηρωίνη που διακινείται στις παράνομες αγορές προέρχεται από το Αφγανιστάν μέσω της βαλκανικής οδού ή μέσω του δρόμου του μεταξιού, ενώ μεγάλες ποσότητες κοκαΐνης φτάνουν από τη Νότια Αμερική συχνά μέσω της δυτικής Αφρικής. Μια νέα τάση στη διακίνηση των παράνομων ουσιών αποτελεί το εμπόριο κοκαΐνης μέσω των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερη κοκαΐνη μεταφέρεται στις παράνομες αγορές της Δυτικής Ευρώπης μέσω της λεγόμενης βαλκανικής οδού, της οδού που παραδοσιακά αξιοποιείτο στη διακίνηση οπιούχων.
Παρά το γεγονός ότι η χρήση ηρωίνης και άλλων οπιούχων παρουσίαζε μείωση στη Δυτική Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, φαίνεται πως ίσως αυτό να αλλάζει Για παράδειγμα, αύξηση παρουσίασε στην Ολλανδία, ή στη Γαλλία στα νεαρότερα και κοινωνικά ενταγμένα τμήματα του πληθυσμού. Ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει οξυμένο στην Ανατολική Ευρώπη, όπου υπάρχουν περίπου 2 εκατομμύρια χρήστες οπιούχων. Η χρήση οπιούχων αυξήθηκε στη Ρωσική Ομοσπονδία και σε άλλες χώρες της Ανατολικής καθώς και σε χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης κατά μήκος της βαλκανικής οδού. Η εκτεταμένη διακίνηση και χρήση ηρωίνης έχει οδηγήσει σε διάδοση του AIDS/HIV, με την Ουκρανία να αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Η θεραπεία της χρήσης ηρωίνης σε εγκαταστάσεις διαμονής, η οποία κυριαρχούσε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συναντάται λιγότερο σήμερα. Πιο συχνά γίνεται στη βάση της εξωτερικής παρακολούθησης. Τα δίκτυα θεραπείας εξωτερικής παρακολούθησης αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια σε Βουλγαρία. Εσθονία, Φιλανδία, Ελλάδα, Λιθουανία και Ρουμανία. Περίπου το 53% των εξαρτημένων που συμμετέχουν σε προγράμματα εξωτερικής παρακολούθησης προσέρχονται για θεραπεία της εξάρτησης από οπιούχα και οι υπόλοιποι για θεραπεία της εξάρτησης από άλλα ναρκωτικά, ιδιαίτερα την κάνναβη (22%) και την κοκαΐνη (16%). Ο αριθμός των ατόμων που αναζητά θεραπεία για την εξάρτηση από τα ναρκωτικά, ιδιαίτερα τα οπιούχα, είναι υψηλότερος στην Ανατολική Ευρώπη απ’ ό,τι στη Δυτική.
Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης στην Ευρώπη. Περίπου 71 εκατομμύρια άνθρωποι (ηλικίας 15-64) έχουν δοκιμάσει την ουσία κατά τη διάρκεια της ζωής τους και περίπου το 7% έχει κάνει χρήση της μέσα στον τελευταίο χρόνο. Τα χαμηλότερα ποσοστά επικράτησης της χρήσης στης κάνναβης τον περασμένο χρόνο (ηλικία 15-64) εντοπίζονται μεταξύ άλλων (Βουλγαρία, Μάλτα) στην Ελλάδα, όπως ισχύει και για τους μαθητές 15-16 που έχουν κάνει χρήσης της ουσίας.
Η χρήση κοκαΐνης έχει γίνει πιο διαδεδομένη σε ορισμένα μέρη της Δυτικής Ευρώπης, όπως στη Γαλλία όπου διπλασιάστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια.
Αύξηση συνεχίζει παρουσιάζει η παράνομη παρασκευή συνθετικών ναρκωτικών σε Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Στη Ρωσική Ομοσπονδία εντοπίστηκαν πάνω από τα μισά παράνομα εργαστήρια αμφεταμίνης σε σχέση το συνολικό αριθμό των εργαστηρίων που εντοπίστηκαν σε όλη την Ευρώπη.
