Σε κάθε πόλη ή περιοχή υπάρχουν διάφορων τύπων βιβλιοθήκες: κρατικές, δημοτικές, κοινωφελείς από κληροδοτήματα, οι οποίες όλες είναι ανοικτές δηλ. δημόσιου χαρακτήρα (πέρα από τις κάθε αυτό ιδιωτικές). Σε κάθε τόπο υπάρχει μια παράδοση σχετικά με το τύπο της βιβλιοθήκης που λειτουργεί. Βασικός στόχος σε όλες τις περιπτώσεις είναι η εξασφάλιση....
της βιωσιμότητας και της εύρυθμης λειτουργίας τους ώστε να επιτελούν το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν και προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες.
Η Κοργιαλένειος βιβλιοθήκη Αργοστολίου υπάρχει ένα αιώνα πλέον χάρις στην παράδοση και το θεσμό της ευεργεσίας (κληροδοτήματα- ιδρύματα). Έχει προσφέρει πολλά χάρις στις προσπάθειες της εκάστοτε διοίκησης και των εργαζομένων διαχρονικά. Είναι χαρακτηριστικές οι ενέργειες για την ανοικοδόμηση του κτιρίου μετασεισμικά καθώς και για τον εμπλουτισμό και εξοπλισμό της βιβλιοθήκης. Για παράδειγμα είναι γνωστή σε όλους η συνεισφορά και το έργο του Μαρίνου Κοσμετάτου.
Το πρόβλημα της λειτουργίας της σήμερα είναι ότι, όπως συμβαίνει σε παρόμοιες περιπτώσεις τα έσοδα είναι μικρότερα από τα έξοδα. Έπρεπε και μπορούσε να είχε προβλεφθεί η κατάσταση αυτή με ευθύνη των Διοικητικών Συμβουλίων αλλά και των κεντρικών και τοπικών αρχών.
Τα έσοδα προέρχονται από ίδια εισοδήματα (ενοίκια κλπ) και από επιχορηγήσεις των Υπουργείων ΥΠΠΟΤ και Παιδείας και πρέπει να καλύψουν τις λειτουργικές δαπάνες (μισθούς κλπ) και τις δράσεις σκοπού. Επίσης τις τυχόν επενδυτικές δαπάνες για την περαιτέρω ανάπτυξη και επέκταση των δράσεων του ιδρύματος. Συγκεκριμένα η Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη έχει 34.000 ευρώ ετησίως από ίδιους πόρους ενώ το Λαογραφικό Μουσείο εισπράττει περίπου 25.000 ευρώ. Η Επιχορήγηση εκ μέρους των υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού είναι της τάξης των 100.000 -120.000 ευρώ αλλά δεν εγγυάται κανείς γι’ αυτήν ούτε υπάρχει δεσμευτικός και αυτόματος μηχανισμός υλοποίησής της. Έτσι δημιουργείται όμως πρόβλημα.
Η λύση της δημόσιας κρατικής βιβλιοθήκης που έχει προταθεί είναι μια περίπτωση που μπορεί ασφαλώς να διερευνηθεί και να επιχειρηθεί. Πάντως δεν είναι πανάκεια όπως δεν είναι και καμία άλλη λύση. Αντιθέτως μπορεί ίσως να αποβεί χειρότερη για τους εργαζόμενους στη σημερινή εποχή. Εκτός αυτού δεν είναι τόσο εύκολο να γίνει πράξη λόγω νομικών και άλλων διαδικασιών, γι’ αυτό και πρέπει προηγουμένως να μελετηθεί τόσο από άποψη σκοπιμότητας όσο και εφικτότητας.
Το κύριο ζήτημα-στοίχημα όμως -στο οποίο πρέπει να επικεντρωθούμε- δεν είναι η νομική μορφή αλλά η εκπλήρωση του στόχου ΑΦΟΥ σε κάθε περίπτωση η Βιβλιοθήκη έχει ουσιαστικά δημόσιο χαρακτήρα και λειτουργεί δεκαετίες τώρα έτσι. Υπάρχουν εξ’ άλλου και άλλες ενδιάμεσες διευθετήσεις με τις οποίες το Κοργιαλένειο Συμβούλιο διατηρεί μεν την υπόστασή του ως κοινωφελές ίδρυμα (όπως θέλησε ο κληροδότης του) αλλά ταυτόχρονα δίνουν την δυνατότητα συμμετοχής στη διοίκηση εκπροσώπου της αυτοδιοίκησης ή άλλου τοπικού φορέα που εξασφαλίζει μεγαλύτερη εγγύηση για κάθε ενδιαφερόμενο - χρήστη της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου.
Ας μην ξεχνάμε ότι, όπως έχει τονιστεί κατά κόρον από γνωστούς τοπικούς συγγραφείς, στα Επτάνησα και στην Κεφαλονιά ειδικότερα, παραδοσιακά, o πρωταγωνιστής της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής δεν ήταν πάντα το κεντρικό κράτος. Ήταν η κοινωνία των πολιτών και των οργανώσεων. Ήταν η αυτοοργάνωση της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της που κατάφεραν πολλά σε δύσκολες περιστάσεις. Ήταν οι αυτοδιοικητικές δομές (θεματικές και γεωγραφικές) που μαζί με τους κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς δημιούργησαν τη μεγάλη επτανησιακή παράδοση και πολιτισμό και ανέπτυξαν και διαχειρίστηκαν τους φυσικούς και πλουτοπαραγωγικούς πόρους του νησιού, την εγχώρια περιουσία (όπως κοινοτικά δάση, βοσκότοποι, υγεία, πρόνοια, παιδεία κλπ). Οι δομές αυτές είναι επομένως μοναδική ιστορική κληρονομιά και στοιχείο της ταυτότητας του τόπου μας.
Συμπερασματικά για να συνεχίσει στο άμεσο το έργο της η Βιβλιοθήκη και το Μουσείο και να διατηρήσουν όλοι οι εργαζόμενοι τη δουλειά τους θα πρέπει να χαραχθεί και υλοποιηθεί με συνέπεια μια στρατηγική σταθεροποίησης, ισχυροποίησης και ανάπτυξης του Κοργιαλενείου Κληροδοτήματος που είναι απολύτως εφικτή και με τη νομική μορφή που έχει τώρα, αρκεί να υπάρξει η θέληση πρωτίστως από τη διοίκηση του Κοργιαλενείου αλλά και από όλους τους άλλους τοπικούς φορείς. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου είναι η συνεργασία διοίκησης των εργαζομένων και των τοπικών αρχών προς όφελος του Ιδρύματος και άρα της τοπικής κοινωνίας.
Η πρότασή μας (που εισηγηθήκαμε στο Π.Σ.) περιλαμβάνει τα ακόλουθα :
1.Πέρα από την έκφραση συμπαράστασης στους εργαζόμενους πρέπει να υπάρξει άμεση δράση και απαίτηση από τους αρμόδιους φορείς (υπουργεία ΥΠΠΟΤ και Παιδείας) να ανταποκριθούν χωρίς άλλη καθυστέρηση στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει ώστε οι εργαζόμενοι να πληρωθούν αμέσως τα δεδουλευμένα και επίσης να εξασφαλιστεί ότι στο εξής θα πληρώνονται τακτικά σε μηνιαία βάση.
2. Για την περίπτωση δημόσιας κρατικής η δημοτικής βιβλιοθήκης: Αυτή η λύση δεν μπορεί να υποστηρίζεται άκριτα αλλά πρώτα πρέπει να γίνει διερεύνηση (από Δήμο, Περιφέρεια και κάθε ενδιαφερόμενο με τη συνεργασία και φυσικά την συναίνεση του Κ.Δ.Σ.) για το αν, με ποιο τρόπο και με ποιους όρους μπορεί να περιέλθει στο δημόσιο ώστε να έχει μια βιώσιμη λειτουργία (όπου θα αποδεικνύεται ότι ο σκοπός εκπληρώνεται καλύτερα) και με παράλληλη εξασφάλιση όλων των θέσεων εργασίας του προσωπικού. Χωρίς αυτό η πρόταση αυτή στερείται σοβαρότητας.
3. Για την περίπτωση του κοινωφελούς κληροδοτήματος- ιδρύματος όπως υπάρχει σήμερα: Άμεση χάραξη και υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για όλες τις αναγκαίες ενέργειες και δράσεις που θα έχουν στόχο την ισχυροποίηση και περαιτέρω ανάπτυξη του Κοργιαλενείου συγκροτήματος. Βασικοί επιμέρους στόχοι αυτής της οικονομικής στρατηγικής για την άντληση πόρων σε σταθερή βάση και την επίτευξη της βιωσιμότητας είναι οι ακόλουθοι:
- Νέα συμφωνία –νομοθετική δεσμευτική ρύθμιση για θεσμοθετημένη σταθερή επιχορήγηση από τους αρμόδιους κεντρικούς φορείς -υπουργεία για λειτουργικές και επενδυτικές δαπάνες του ιδρύματος.
- Αξιοποίηση στο μέγιστο της ακίνητης περιουσίας του ιδρύματος ( κτίρια, οικόπεδα κλπ) καθώς και μεγιστοποίηση των εσόδων του ΚΛΜ (βλέπε παρακάτω πρόταση)
- Χρηματοδότηση με απόφαση του Π.Σ. από το ΕΣΠΑ/ΠΕΠ Ιονίων Νήσων, για την καθ’ ύψος επέκταση του κτιρίου του Κοργιαλενείου συγκροτήματος για τη στέγαση του ΚΛΜ και τυχόν άλλων λειτουργιών ώστε να υπάρξουν ακόμη μεγαλύτερα έσοδα και εξυπηρέτηση στους μαθητές και γενικά στους πολίτες-χρήστες.
- Αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων με την συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα με την ουσιαστική στήριξη βοήθεια των τοπικών φορέων και της αυτοδιοίκησης.
- Διερεύνηση θέσπισης ειδικού τέλους για τον πολιτισμό από το δήμο (υπάρχει από χρόνια η σχετική νομοθεσία) το οποίο ενώ δεν θα επιβαρύνει παρά ελάχιστα κάθε νοικοκυριό, λόγω μικρού ύψους, θα συγκεντρώνει αρκετά έσοδα ώστε να ενισχύσει τα σημαντικότερα πολιτιστικά ιδρύματα του τόπου μας μεταξύ των οποίων πρώτη η Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη.
της βιωσιμότητας και της εύρυθμης λειτουργίας τους ώστε να επιτελούν το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν και προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες.
Η Κοργιαλένειος βιβλιοθήκη Αργοστολίου υπάρχει ένα αιώνα πλέον χάρις στην παράδοση και το θεσμό της ευεργεσίας (κληροδοτήματα- ιδρύματα). Έχει προσφέρει πολλά χάρις στις προσπάθειες της εκάστοτε διοίκησης και των εργαζομένων διαχρονικά. Είναι χαρακτηριστικές οι ενέργειες για την ανοικοδόμηση του κτιρίου μετασεισμικά καθώς και για τον εμπλουτισμό και εξοπλισμό της βιβλιοθήκης. Για παράδειγμα είναι γνωστή σε όλους η συνεισφορά και το έργο του Μαρίνου Κοσμετάτου.
Το πρόβλημα της λειτουργίας της σήμερα είναι ότι, όπως συμβαίνει σε παρόμοιες περιπτώσεις τα έσοδα είναι μικρότερα από τα έξοδα. Έπρεπε και μπορούσε να είχε προβλεφθεί η κατάσταση αυτή με ευθύνη των Διοικητικών Συμβουλίων αλλά και των κεντρικών και τοπικών αρχών.
Τα έσοδα προέρχονται από ίδια εισοδήματα (ενοίκια κλπ) και από επιχορηγήσεις των Υπουργείων ΥΠΠΟΤ και Παιδείας και πρέπει να καλύψουν τις λειτουργικές δαπάνες (μισθούς κλπ) και τις δράσεις σκοπού. Επίσης τις τυχόν επενδυτικές δαπάνες για την περαιτέρω ανάπτυξη και επέκταση των δράσεων του ιδρύματος. Συγκεκριμένα η Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη έχει 34.000 ευρώ ετησίως από ίδιους πόρους ενώ το Λαογραφικό Μουσείο εισπράττει περίπου 25.000 ευρώ. Η Επιχορήγηση εκ μέρους των υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού είναι της τάξης των 100.000 -120.000 ευρώ αλλά δεν εγγυάται κανείς γι’ αυτήν ούτε υπάρχει δεσμευτικός και αυτόματος μηχανισμός υλοποίησής της. Έτσι δημιουργείται όμως πρόβλημα.
Η λύση της δημόσιας κρατικής βιβλιοθήκης που έχει προταθεί είναι μια περίπτωση που μπορεί ασφαλώς να διερευνηθεί και να επιχειρηθεί. Πάντως δεν είναι πανάκεια όπως δεν είναι και καμία άλλη λύση. Αντιθέτως μπορεί ίσως να αποβεί χειρότερη για τους εργαζόμενους στη σημερινή εποχή. Εκτός αυτού δεν είναι τόσο εύκολο να γίνει πράξη λόγω νομικών και άλλων διαδικασιών, γι’ αυτό και πρέπει προηγουμένως να μελετηθεί τόσο από άποψη σκοπιμότητας όσο και εφικτότητας.
Το κύριο ζήτημα-στοίχημα όμως -στο οποίο πρέπει να επικεντρωθούμε- δεν είναι η νομική μορφή αλλά η εκπλήρωση του στόχου ΑΦΟΥ σε κάθε περίπτωση η Βιβλιοθήκη έχει ουσιαστικά δημόσιο χαρακτήρα και λειτουργεί δεκαετίες τώρα έτσι. Υπάρχουν εξ’ άλλου και άλλες ενδιάμεσες διευθετήσεις με τις οποίες το Κοργιαλένειο Συμβούλιο διατηρεί μεν την υπόστασή του ως κοινωφελές ίδρυμα (όπως θέλησε ο κληροδότης του) αλλά ταυτόχρονα δίνουν την δυνατότητα συμμετοχής στη διοίκηση εκπροσώπου της αυτοδιοίκησης ή άλλου τοπικού φορέα που εξασφαλίζει μεγαλύτερη εγγύηση για κάθε ενδιαφερόμενο - χρήστη της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου.
Ας μην ξεχνάμε ότι, όπως έχει τονιστεί κατά κόρον από γνωστούς τοπικούς συγγραφείς, στα Επτάνησα και στην Κεφαλονιά ειδικότερα, παραδοσιακά, o πρωταγωνιστής της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής δεν ήταν πάντα το κεντρικό κράτος. Ήταν η κοινωνία των πολιτών και των οργανώσεων. Ήταν η αυτοοργάνωση της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της που κατάφεραν πολλά σε δύσκολες περιστάσεις. Ήταν οι αυτοδιοικητικές δομές (θεματικές και γεωγραφικές) που μαζί με τους κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς δημιούργησαν τη μεγάλη επτανησιακή παράδοση και πολιτισμό και ανέπτυξαν και διαχειρίστηκαν τους φυσικούς και πλουτοπαραγωγικούς πόρους του νησιού, την εγχώρια περιουσία (όπως κοινοτικά δάση, βοσκότοποι, υγεία, πρόνοια, παιδεία κλπ). Οι δομές αυτές είναι επομένως μοναδική ιστορική κληρονομιά και στοιχείο της ταυτότητας του τόπου μας.
Συμπερασματικά για να συνεχίσει στο άμεσο το έργο της η Βιβλιοθήκη και το Μουσείο και να διατηρήσουν όλοι οι εργαζόμενοι τη δουλειά τους θα πρέπει να χαραχθεί και υλοποιηθεί με συνέπεια μια στρατηγική σταθεροποίησης, ισχυροποίησης και ανάπτυξης του Κοργιαλενείου Κληροδοτήματος που είναι απολύτως εφικτή και με τη νομική μορφή που έχει τώρα, αρκεί να υπάρξει η θέληση πρωτίστως από τη διοίκηση του Κοργιαλενείου αλλά και από όλους τους άλλους τοπικούς φορείς. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου είναι η συνεργασία διοίκησης των εργαζομένων και των τοπικών αρχών προς όφελος του Ιδρύματος και άρα της τοπικής κοινωνίας.
Η πρότασή μας (που εισηγηθήκαμε στο Π.Σ.) περιλαμβάνει τα ακόλουθα :
1.Πέρα από την έκφραση συμπαράστασης στους εργαζόμενους πρέπει να υπάρξει άμεση δράση και απαίτηση από τους αρμόδιους φορείς (υπουργεία ΥΠΠΟΤ και Παιδείας) να ανταποκριθούν χωρίς άλλη καθυστέρηση στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει ώστε οι εργαζόμενοι να πληρωθούν αμέσως τα δεδουλευμένα και επίσης να εξασφαλιστεί ότι στο εξής θα πληρώνονται τακτικά σε μηνιαία βάση.
2. Για την περίπτωση δημόσιας κρατικής η δημοτικής βιβλιοθήκης: Αυτή η λύση δεν μπορεί να υποστηρίζεται άκριτα αλλά πρώτα πρέπει να γίνει διερεύνηση (από Δήμο, Περιφέρεια και κάθε ενδιαφερόμενο με τη συνεργασία και φυσικά την συναίνεση του Κ.Δ.Σ.) για το αν, με ποιο τρόπο και με ποιους όρους μπορεί να περιέλθει στο δημόσιο ώστε να έχει μια βιώσιμη λειτουργία (όπου θα αποδεικνύεται ότι ο σκοπός εκπληρώνεται καλύτερα) και με παράλληλη εξασφάλιση όλων των θέσεων εργασίας του προσωπικού. Χωρίς αυτό η πρόταση αυτή στερείται σοβαρότητας.
3. Για την περίπτωση του κοινωφελούς κληροδοτήματος- ιδρύματος όπως υπάρχει σήμερα: Άμεση χάραξη και υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για όλες τις αναγκαίες ενέργειες και δράσεις που θα έχουν στόχο την ισχυροποίηση και περαιτέρω ανάπτυξη του Κοργιαλενείου συγκροτήματος. Βασικοί επιμέρους στόχοι αυτής της οικονομικής στρατηγικής για την άντληση πόρων σε σταθερή βάση και την επίτευξη της βιωσιμότητας είναι οι ακόλουθοι:
- Νέα συμφωνία –νομοθετική δεσμευτική ρύθμιση για θεσμοθετημένη σταθερή επιχορήγηση από τους αρμόδιους κεντρικούς φορείς -υπουργεία για λειτουργικές και επενδυτικές δαπάνες του ιδρύματος.
- Αξιοποίηση στο μέγιστο της ακίνητης περιουσίας του ιδρύματος ( κτίρια, οικόπεδα κλπ) καθώς και μεγιστοποίηση των εσόδων του ΚΛΜ (βλέπε παρακάτω πρόταση)
- Χρηματοδότηση με απόφαση του Π.Σ. από το ΕΣΠΑ/ΠΕΠ Ιονίων Νήσων, για την καθ’ ύψος επέκταση του κτιρίου του Κοργιαλενείου συγκροτήματος για τη στέγαση του ΚΛΜ και τυχόν άλλων λειτουργιών ώστε να υπάρξουν ακόμη μεγαλύτερα έσοδα και εξυπηρέτηση στους μαθητές και γενικά στους πολίτες-χρήστες.
- Αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων με την συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα με την ουσιαστική στήριξη βοήθεια των τοπικών φορέων και της αυτοδιοίκησης.
- Διερεύνηση θέσπισης ειδικού τέλους για τον πολιτισμό από το δήμο (υπάρχει από χρόνια η σχετική νομοθεσία) το οποίο ενώ δεν θα επιβαρύνει παρά ελάχιστα κάθε νοικοκυριό, λόγω μικρού ύψους, θα συγκεντρώνει αρκετά έσοδα ώστε να ενισχύσει τα σημαντικότερα πολιτιστικά ιδρύματα του τόπου μας μεταξύ των οποίων πρώτη η Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη.
