Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι διεθνώς ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών.
Προβλήματα τα οποία, στις ανεπτυγμένες χώρες, έχουν βρει 10ετίες πριν, τη λύση τους με μεθόδους και οργάνωση που ακόμη και σήμερα εμάς εδώ μας εντυπωσιάζουν. Και μας δείχνουν το δρόμο για να ακολουθήσουμε, χωρίς δυστυχώς μέχρι σήμερα να το κατορθώσουμε με επιτυχία.
Η χώρα μας παραμένει με τους χαμηλότερους και χειρότερους δείκτες στην υπόθεση αυτή και τα πρόστιμα από την Ε.Ε. ελάχιστα έχουν αλλάξει το τοπίο.
Στην Κέρκυρα όπου επαιρόμαστε για τον πολιτισμό μας, η διαχείριση των απορριμμάτων είναι................
ένα όνειδος, μια ντροπή που μας εκθέτει και μας προσβάλλει.
Είναι - ατυχώς για τον τόπο – ένα ακόμη πεδίο δράσης γεμάτο αρνητικές καταγραφές, μ΄ ελάχιστα και πάντως ανεπαρκή βήματα προόδου.
Τη διαχείριση των απορριμμάτων στον τόπο μας διαχρονικά διακρίνει:
Η αντίληψη ότι πρόκειται για ενοχλητικό πάρεργο
Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην λήψη των αποφάσεων
Η αναποφασιστικότητα και αναβλητικότητα
Η απουσία ριζοσπαστικών πρωτοβουλιών
Η πλήρης απουσία πιλοτικών δράσεων
Η αγνόηση των ευρωπαϊκών εμπειριών και η πλημμελής οργάνωσή μας
Η έλλειψη έως και άρνηση επιχειρηματικών πρωτοβουλιών
αξιοποίησης των στερεών αποβλήτων.
Η καταστρατήγηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας
Και όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι η πολιτεία διέθεσε και διαθέτει τους πόρους και τα μέσα που απαιτούνται για να λύσουμε αποτελεσματικά το πρόβλημα.
Όταν από τη 10ετία του 1960 η οικονομική ανάπτυξη, οδήγησε στη διαρκώς αυξανόμενη παραγωγή προϊόντων που άφηναν κατάλοιπα – απόβλητα, η λύση που βρέθηκε ήταν η ταφή, που τότε θεωρήθηκε «υγειονομική», γιατί νομίζαμε πως αρκούσε το σκέπασμα με χώμα για να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία.
Δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι με τη συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων και νέου είδους απορριμμάτων, τα πλήγματα για το περιβάλλον θα ήταν μεγάλα και ότι έτσι ετίθετο σε κίνδυνο και η δημόσια υγεία.
Οι χωματερές που λειτούργησαν για τα σκουπίδια της πόλης, διαδοχικά στου Ποντή, στους Βαρυπατάδες και στο Τεμπλόνι, αλλά και σε πλήθος άλλων περιοχών για τα σκουπίδια της υπαίθρου, όπου στο μεταξύ οργανώθηκαν, μετά το Δήμο Κερκυραίων, τοπικές υπηρεσίες καθαριότητας, δημιούργησαν μιαν ανυπόφορη κατάσταση, που αμαύρωνε την εικόνα του νησιού μας.
Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στο νομό μας πρόβαλε εκρηκτικό.
Ο Σύνδεσμος Καθαριότητας, που στο μεταξύ είχε δημιουργηθεί, ανέλαβε, από τις αρχές της 10ετίας του 1990, την προώθηση ενός αποτελεσματικού σχεδίου διαχείρισης το οποίο προέβλεπε τρεις ΧΥΤΑ, στο βορρά, τη μέση και το νότο της Κέρκυρας.
Ο σχεδιασμός αυτός ανατράπηκε όταν κατέπεσε στο ΣτΕ, από ατυχείς χειρισμούς στη χωροθέτηση, η επιλογή για τον ΧΥΤΑ Βόρειας Κέρκυρας.
Ο Σύνδεσμος τότε - το 2000 - προχώρησε στην κατασκευή του ΧΥΤΑ στο Τεμπλόνι και πάνω του στηρίχτηκαν όλες οι ελπίδες να απαλλαχτεί η Κέρκυρα από το άγος των χωματερών. Παράλληλα προχωρούσε και η διαδικασία για την κατασκευή του ΧΥΤΑ νότιας Κέρκυρας, που έχει ολοκληρωθεί αλλά δεν λειτουργεί για τους γνωστούς λόγους.
Ο ΧΥΤΑ στο Τεμπλόνι ήταν έτοιμος το Σεπτέμβρη του 2002 και οι Δήμοι στα επόμενα δύο χρόνια, υποχρεώθηκαν ο ένας μετά τον άλλο, να διαθέτουν πλέον τα στερεά τους απόβλητα εκεί.
Ηταν τότε ένα, πρωτοποριακό για την Κέρκυρα, έργο που:
Με τη μεμβράνη του θα προστάτευε την υπόγεια υδροφορία από την απειλή της μόλυνσης,
Τα στραγγίσματά του θα υφίσταντο επεξεργασία στον ΒΙΟ.ΚΑ. και
Το βιοαέριο που θα παραγόταν από την αποδόμηση του οργανικού κυρίως φορτίου των απορριμμάτων, θα προσάγονταν με αγωγούς στις στήλες καύσης του, για να αποφευχθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση.
΄Ετσι, χωρίς να πολυψάχνουμε την υπόθεση, μάλλον ανυποψίαστοι για τον τρόπο λειτουργίας του ΧΥΤΑ και αφήνοντας πίσω την υπόθεση της διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών και την ειδική διαχείριση των ογκωδών (οικιακές συσκευές, κλπ), το πρώτο κύτταρο υποδοχής των στερεών αποβλήτων δέχτηκε τεράστιες ποσότητες και στα τέλη του 2006 έτεινε να κορεστεί.
Οι πρώτες αντιδράσεις για την κατάσταση άρχισαν τότε να εκδηλώνονται, αλλά η πορεία των πραγμάτων δεν ήταν εύκολα αναστρέψιμη.
Οι ελπίδες για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων άρχισαν να διαψεύδονται όταν, μετά την πρώτη κινητοποίηση στο Τεμπλόνι, διαπιστώθηκε ότι ο ΒΙΟ.ΚΑ. δεν λειτουργούσε και οι βάσεις των σωληνώσεων για τις στήλες καύσης του βιοαερίου είχαν θαφτεί κάτω από τεράστιους όγκους σκουπιδιών.
Και το ακόμη χειρότερο: Το πρώτο κύτταρο γέμιζε, χωρίς προετοιμασία για την επόμενη μέρα, που απαιτούσε την κατασκευή ενός νέου χώρου υποδοχής των απορριμμάτων, δηλαδή ενός νέου κυττάρου στον ΧΥΤΑ.
Οι κινητοποιήσεις των κατοίκων, η πίεση μπροστά στο αδιέξοδο που είχε δημιουργηθεί, η κατά περιόδους διακοπή της αποκομιδής των απορριμμάτων, έκανε πολλούς - και μένα - να μελετήσουμε σε βάθος όλα τα θέματα της διαχείρισης των απορριμμάτων στο νομό μας. Θέματα, που ομολογώ, μας ήταν εν πολλοίς άγνωστα.
Και τούτο, σε συνάρτηση πάντα με την άσκηση των αρμοδιοτήτων της Νομαρχίας, που αφορούσαν τον περιβαλλοντικό και υγειονομικό έλεγχο και την αδειοδότηση των εγκαταστάσεων διαχείρισης, με τις προϋποθέσεις και τους όρους που ο νόμος ορίζει.
Από τη μελέτη λοιπόν της υπόθεσης προέκυψε ότι:
Ο ΧΥΤΑ στο Τεμπλόνι δεν είχε από το 2002 μέχρι το 2007 αδειοδοτηθεί και ότι λειτουργούσε για 5 χρόνια χωρίς άδεια!
Ο Σύνδεσμος Καθαριότητας δεν είχε συγκροτήσει οργανωμένη δική του υπηρεσία λειτουργίας και ελέγχου του ΧΥΤΑ, αλλά είχε αναθέσει την - όπως όπως - λειτουργία του στην ΑΝΕΔΚ. Και
Οι όροι λειτουργίας του ΧΥΤΑ ήταν τέτοιοι, που εύλογα προκαλούσαν τις αντιδράσεις των κατοίκων.
Στις συνθήκες αυτές, τον Οκτώβριο του 2007, μετά από πολυήμερη κινητοποίηση και αποκλεισμό του ΧΥΤΑ στο Τεμπλόνι, και ενώ βρισκόταν σε άμεση απειλή η δημόσια υγεία, αναγκαστήκαμε να εκδώσουμε 6μηνη προσωρινή άδεια λειτουργίας του. ΄Αδεια που, όπως είναι γνωστό, κατέπεσε μετά από προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας, αφού προηγουμένως είχε λήξει η ισχύς της.
Στη συνέχεια, στις αρχές Απριλίου 2008, ο Σύνδεσμος Καθαριότητας υπέβαλε στο Γ.Γ. της Περιφέρειας λεπτομερές και εμπεριστατωμένο Σχέδιο Διευθέτησης του ΧΥΤΑ, έτσι ώστε με την υλοποίησή του, να αποκτήσει προϋποθέσεις κανονικής και νόμιμης αδειοδότησης, αλλά και αποδεκτών συνθηκών λειτουργίας.
Το Σχέδιο αυτό εγκρίθηκε από τον Γ.Γ. και σε εφαρμογή των προβλέψεων Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) του 2002, χορηγήσαμε στο Σύνδεσμο άδεια συνέχισης λειτουργίας ως τη λήξη της 7ετούς περιόδου 2002 – 2009, που όριζε η ΚΥΑ και συγκεκριμένα ως τις 16 Δεκεμβρίου του 2009. Προθεσμία που ήδη εξαντλείται σε 15 μέρες.
Ενόψει αυτής της καταληκτικής ημερομηνίας και μετά από σχετικό αίτημα του Πολιτιστικού Συλλόγου Τεμπλονίου, φέραμε το θέμα στη σημερινή συνεδρίαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου.
Το φέραμε αφού προηγουμένως συναντήσαμε αντιπροσωπεία της Διοίκησης του Συλλόγου, διενεργήσαμε έλεγχο στο ΧΥΤΑ με το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΚΕΠΠΕ) και είχαμε επίσης συνάντηση με το προεδρείο του Συνδέσμου, που τώρα επίσημα ορίζεται ως Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων.
Από τις συναντήσεις και τον έλεγχο προέκυψε ότι:
Το εν λειτουργία κύτταρο του ΧΥΤΑ έχει υπερκορεστεί.
Το περιμετρικό τοιχίο που κατασκευάστηκε αύξησε τη χωρητικότητα αλλά έχει προβλήματα στεγανότητας.
΄Εχει εγκατασταθεί η μονάδα αντίστροφης όσμωσης που βελτιώνει εντυπωσιακά τις συνθήκες λειτουργίας του ΒΙΟ.ΚΑ.
΄Εχει ξεκινήσει η δενδροφύτευση περιμετρικά του χώρου
Έχει προχωρήσει η κατασκευή του νέου κυττάρου και
Παραμένει σε εκκρεμότητα η καύση του Βιοαερίου.
Η τελευταία αυτή εκκρεμότητα - μας εξηγήθηκε από το Σύνδεσμο – υπάρχει, γιατί δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί και λειτουργήσει το νέο κύτταρο. Η σοβαρή αυτή εκκρεμότητα, μας είπαν, θα διευθετηθεί, μόλις πάψει η εναπόθεση απορριμμάτων στο υπερκορεσμένο πρώτο κύτταρο.
Θεωρούμε το επιχείρημα λογικό.
Ακούσαμε με καλή πίστη και τις εξηγήσεις για την καθυστέρηση στην πλήρη υλοποίηση του Σχεδίου Διευθέτησης.
Οι εξηγήσεις αυτές τώρα όμως, συνοδεύονται και από το επίσημο αίτημα του Συνδέσμου περί αδειοδότησης του ΧΥΤΑ.
Είχαμε την ευκαιρία δώσουμε την πρώτη απάντηση στην ηγεσία του Συνδέσμου. Απάντηση που θέτω και υπό την κρίση σας, περιμένοντας και τις δικές σας καλόπιστες παρατηρήσεις και προτάσεις.
Η ισχύουσα άδεια συνέχισης λειτουργίας και υλοποίησης του σχεδίου διευθέτησης, βασίζεται στην ΚΥΑ… /2002, που ορίζει καταληκτική ημερομηνία την 16η Δεκεμβρίου του 2009. Την ημερομηνία αυτή δεν την εφηύραμε εμείς. Δεν την επινοήσαμε.
Είναι δεσμευτική για όλη την Ελλάδα.
Και επειδή εκκρεμότητες της ίδιας μορφής με τη δική μας έχουν 45 ΧΥΤΑ ανά τη χώρα, θεωρούμε ότι θα πρέπει να κατατεθεί και από το δικό μας Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων – γιατί όχι και από μας – αίτημα εύλογης παράτασης στο Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Αν το αίτημα είναι μόνο η κανονική χορήγηση άδειας λειτουργίας του ΧΥΤΑ, τότε οι αρμόδιες υπηρεσίες της Νομαρχίας θα πρέπει να ελέγξουν την τήρηση των προϋποθέσεων το Νόμου. Να διαπιστώσουν δηλαδή, αν συντρέχουν οι προβλέψεις του Νόμου και να εισηγηθούν ανάλογα, με την ευθύνη της υπογραφής τους.
Και ξέρετε τί σημαίνει αυτό.
Σημαίνει ότι και αν ακόμη έχουμε όλες τις άλλες προϋποθέσεις, είναι βέβαιο ότι θα σκοντάψουμε στο θέμα της καύσης του Βιοαερίου.
Θα μπορούσε η εκκρεμότητα αυτή να παρακαμφθεί;
Η απάντηση είναι, μάλλον ΟΧΙ.
Θα μπορούσε να διευθετηθεί και να προβλεφθεί ειδικός όρος στην ΄Αδεια Λειτουργίας για τακτοποίησή του στο πλαίσιο ενός ειδικού νέου χρονοδιαγράμματος;
Πιθανόν. Επ΄ αυτού του ερωτήματος παρακάλεσα την Υπηρεσία και το Σύνδεσμο να αναζητήσουν επίσημη απάντηση από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπ. Περιβάλλοντος. Και περιμένω…
Τα λέγω αυτά, γιατί γνωρίζετε καλά ότι, μια κανονική αδειοδότηση του ΧΥΤΑ, χωρίς όλες τις προϋποθέσεις του νόμου, θα καταπέσει στην πρώτη προσφυγή. Δεν θα σταθεί.
Και είμαι βέβαιος ότι κάτι τέτοιο, όπως δεν το θέλουμε εμείς, δεν θα το ήθελε - πολύ περισσότερο - ούτε ο Σύνδεσμος.
Ξέρουμε τις συνέπειες του αδιεξόδου ενώπιον του οποίου βρισκόμαστε ως τόπος.
Συμμεριζόμαστε το άγχος και την αγωνία όλων για την έκβαση της υπόθεσης αυτής.
Αναγνωρίζουμε ότι και από πλευράς των Τεμπλονιτών, που τόσα έχουν υποφέρει από την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή τους, εξαντλούνται τα όρια αντοχής και υπομονής.
Και θέλουμε να παράσχουμε προς όλους τη διαβεβαίωση ότι, οι παρεμβάσεις μας, οι έλεγχοι που διενεργεί το ΚΕΠΠΕ, η επίκληση της νομιμότητας, δεν γίνονται προσχηματικά. Δεν γίνονται για να υπηρετήσουν κάποια πονηρή σκοπιμότητα.
Γίνονται για να σπρώξουμε ταχύτερα τις εξελίξεις προς την κατεύθυνση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων και στην Κέρκυρα.
Γίνονται για να επιτύχουμε, στον υψηλότερο δυνατό βαθμό, την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Γίνονται για να έρθει επιτέλους η ώρα, που δεν θα αποτελεί ντροπή για τον τόπο η υπόθεση της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Η Νομαρχία, είναι γνωστό, δεν διαχειρίζεται τα απορρίμματα. Αλλά όλοι εμείς βλέπουμε τη μεγάλη αυτή εκκρεμότητα και ως δική μας υπόθεση. Νοιώθουμε πάνω μας και το βάρος της δικής μας ευθύνης.
Και θέλουμε να συμβάλουμε, με όποιο τρόπο μπορούμε, στην διευθέτησή της και στην εκτόνωση της κρίσης που απειλεί να τινάξει τα πάντα στο αέρα.
Καλούμε όλους όσους έχουν - έχουμε άμεση ή έμμεση σχέση με την υπόθεση διαχείρισης των απορριμμάτων, να σταθούμε ενώπιον του προβλήματος με υψηλή αίσθηση ευθύνης και να ξεπεράσουμε, χωρίς κλυδωνισμούς, τη δύσκολη φάση που διανύουμε.
Δεν αντέχει ο τόπος άλλες συγκρούσεις για τα αυτονόητα.
Απαιτείται τώρα να δείξουμε, όλα τα μέρη, διάθεση συνεννόησης και στάση ευθύνης.
Ας γίνουν οδηγός στη στάση όλων μας τα λόγια του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη:
"Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Άμα δε σωθεί εγώ θα φταίω…".
