Τρεις είναι οι κατευθύνσεις των μέτρων που ανακοινώθηκαν χτες από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ:
Με την πρώτη: διαφοροποιείται το ύψος των προστίμων που ίσχυαν έως σήμερα. Αλλάζει (μειώνεται) το πρόστιμο ανέγερσης και μηδενίζεται το πρόστιμο διατήρησης. Αυτό σημαίνει ότι με μια επόμενη απόφαση, είναι ενδεχόμενο να γίνει και νέα αλλαγή τους.
Με τη δεύτερη: αλλάζουν διατάξεις του ΓΟΚ, τον καθιστούν φτωχότερο σε εξαιρετικά χρήσιμα πολεοδομικά εργαλεία, που είχαν προβλεφθεί με την αλλαγή του 1985.
Με την τρίτη: αναγνωρίζεται κατά τον πλέον σαφή τρόπο και για μια ακόμη φορά, το τεράστιο πρόβλημα λειτουργίας των πολεοδομικών γραφείων, δίχως, ωστόσο, να λαμβάνεται οποιαδήποτε μέριμνα για αλλαγή της ζοφερής κατάστασης
Ως συνοπτικό και ξεκάθαρο συμπέρασμα αυτών των τριών κατευθύνσεων, δίχως υπερβολή, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι «αντί “πινακίου ευρώ” υπονομεύουμε το περιβάλλον».
Κατά το ΤΕΕ:
Οι ημιϋπαίθριοι χώροι ήταν και είναι αναγκαίοι: Είναι βασικό εργαλείο βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και, μάλιστα, στις ελληνικές συνθήκες. Ένα «εργαλείο» που έχει ιστορία αιώνων στον τόπο αυτό και για το οποίο η χώρα επαίρεται διεθνώς.
«Το πονάει δόντι, κόβει κεφάλι» δεν μπορεί να είναι στις ημέρες μας βάση της πολεοδομικής νομοθεσίας: Επειδή, κατά την Κυβέρνηση, οι αρμόδιες υπηρεσίες εμφανίζονται ανίκανες να αποτρέψουν την παραβίαση (των ορθών διατάξεων) του ΓΟΚ, τις καταργεί ή τις αλλοιώνει. [Ας μην αυταπατώμεθα: ένας ημιϋπαίθριος διαστάσεων 1,8Χ2,5 μ. είναι δυνατόν να αυξήσει την επιφάνεια του σαλονιού ενός διαμερίσματος ή και απλά, μετατοπίζοντας το σαλόνι προς τον ημιυπαίθριο, να δημιουργηθεί ικανή επιφάνεια για ένα επιπλέον δωμάτιο.]
Ως προς τους «μύθους», οι οποίοι συνοδεύουν τέτοια φαινόμενα, οφείλουμε να επισημάνουμε:
Μύθος 1ος: Δεν μπορούν να γίνουν έλεγχοι. Καταρρίφθηκε από τον ίδιο τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος τόνισε – απειλώντας όσους δεν δηλώσουν τώρα το αυθαίρετό τους, ότι θα βγουν σε «παγανιά» συνεργεία και πολλοί θα …πιαστούν. Στην Ημερίδα που οργάνωσε πριν μια εβδομάδα το ΤΕΕ, με συγκεκριμένα και αδιαμφισβήτητα στοιχεία, αποδείχθηκε ότι για τον συστηματικό έλεγχο τήρησης όλων των πολεοδομικών διατάξεων και σε όλη την ελληνική επικράτεια, το ετήσιο κόστος, στη δυσμενέστερη περίπτωση, ανέρχεται μόλις στα 18 εκατ. ευρώ. Με άλλα λόγια, μια δεκαετία επιβολής δια των συστηματικών ελέγχων της πολεοδομικής νομοθεσίας – χρονικό διάστημα το οποίο είναι αρκετό για να αλλάξουν ριζικά οι συνειδήσεις – κοστίζει μόλις το ένα δέκατο του ποσού που ανακοινώνει η Κυβέρνηση ότι θα εισπράξει μέσα σε ένα χρόνο από τα πρόστιμα διατήρησης της χρήσης των αυθαίρετων κατασκευών, στις κατά τα άλλα με νόμιμη οικοδομική άδεια κτισμένες οικοδομές.
Μύθος 2ος: Η σημασία των προστίμων και των ποινών. Τις τελευταίες δεκαετίες όλοι οι πολίτες είναι μάρτυρες μιας επαναλαμβανόμενης διαδικασίας: ανακοινώνονται και νομοθετούνται μέτρα, με τα οποία νομιμοποιούνται αυθαίρετα και παράλληλα οι κυβερνήσεις ανακοινώνουν ως μόνο μέσο την αντιμετώπιση της επερχόμενης νέας πιο προκλητικής γενιάς αυθαιρέτων πρόστιμα και ποινές, για όσους συμμετέχουν στη διαδικασία ανέγερσης και διατήρησης τους. Το ΤΕΕ έχει καταγγείλει εδώ και πολλά χρόνια όλα αυτά, ως μέτρα που δεν λύνουν κανένα πρόβλημα, αλλά αναδεικνύουν το απύθμενο μέγεθος του λαϊκισμού που συνοδεύει τη μη επίλυση τους. Εμφανίζεται ως καθοριστικό μέτρο η μείωση των προστίμων που είχαν νομοθετηθεί το 2003, κάτι που είχε εμφανιστεί τότε ως πανάκεια. Πρόκειται για μέτρα που στρέφονται ευθέως κατά του περιβάλλοντος, μέτρα αμιγώς εισπρακτικά, από τα οποία κάποιοι προσδοκούν πως θα λειτουργήσουν και (υπέρ τους) ψηφοθηρικά.
Οι ημιϋπαίθριοι χώροι του χθες είναι οι ημι-παράνομοι χώροι του σήμερα. Εάν νομικά καταρρεύσει η «τακτοποίηση» η ομηρία θα γίνει διπλή και τριπλή.
Αποδεικνύεται ότι οι Κυβερνήσεις, διαχρονικά, στα θέματα του χώρου απεχθάνονται κάθε προοδευτική διάταξη και ερμηνεία του Συντάγματος ή και των βασικών νόμων.
Υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις: Το ΤΕΕ, μόλις πριν λίγες μέρες, παρουσίασε συνοπτικά ένα μεγάλο «πακέτο» θέσεων για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και τον περιορισμό της αυθαίρετης δόμησης.
Υπάρχει ελπίδα: Οι μεγάλες αποφάσεις των ουσιαστικών αλλαγών, έρχονται ως συνέπεια πολλών μικρών, πλην, όμως, γενναίων παρεμβάσεων και αγώνων, στους οποίους συμμετέχουν φορείς, δημόσιοι λειτουργοί και πολίτες. Οφείλουμε πλέον να επιβάλλουμε τις μεγάλες αποφάσεις.
Τέλος, διαφαίνεται ο κίνδυνος να υποχωρήσει δραματικά η πληττόμενη οικοδομική δραστηριότητα, εάν απαιτηθεί να αναθεωρηθούν όλες οι μελέτες που συνοδεύουν όσες αιτήσεις για έκδοση οικοδομικής άδειας έχουν ήδη υποβληθεί στα πολεοδομικά γραφεία.
