Στο Συνέδριο αναδείχτηκαν όλα τα ιδιαίτερα προβλήματα της νησιωτικότητας μέσα από τις εισηγήσεις των νησιωτικών επιστημονικών ιδρυμάτων. Πιστεύουμε πως είναι απαραίτητη η συνέχιση της συζήτησης στα πλαίσια της ΕΝΑΕ και η εξειδίκευσή της στις απαιτούμενες ειδικές πολιτικές για την αντιμετώπιση των άμεσων και χρήσιμων ζητημάτων των Νησιών.
Θέλουμε να υπογραμμίσουμε τη σημασία που έχει, για τον σχεδιασμό ειδικών πολιτικών για τις νησιωτικής περιοχής, η ειδική αναφορά στα μειονεκτήματα και τις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου, στη Πράσινη βίβλο για την Εδαφική Συνοχή που είναι πλέον απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Από τις εισηγήσεις των εκπροσώπων της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, της κυβέρνησης και των ειδικών επιστημόνων προέκυψε ότι:
- Η συνταγματική κατοχύρωση της νησιωτικότητας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την θεσμική αναγνώριση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών
- Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών (μικρό μέγεθος, περιφερειακότητα και απομόνωση) οδηγούν σε ύπαρξη πρόσθετου κόστους κατασκευής υποδομών και λειτουργίας υπηρεσιών ιδίως στα μικρότερα νησιά και κατ΄επέκταση σε χαμηλή ελκυστικότητα για την διατήρηση οικονομικών δραστηριοτήτων και πληθυσμού πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσα από ειδικές και στοχευμένες χρηματοδοτήσεις
- Απαιτούνται ειδικά μέτρα και πολιτικές ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας στον νησιωτικό χώρο καθώς οι νησιωτικές επιχειρήσεις δεν ωφελούνται πάντα από τις οριζόντιες πολιτικές και η διαφοροποίηση των μέτρων ενίσχυσης δεν μπορεί να εξαντλείται στα ούτως ή άλλως περιορισμένα επιπλέον ποσοστά χρηματοδότησης.
- Απαιτείται η περαιτέρω εξειδίκευση του Εθνικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού (Τουρισμός, Βιομηχανία. ΑΠΕ) και η επιτάχυνση των διαδικασιών για την ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού στο επίπεδο του νησιού και όχι μόνο του ΟΤΑ.
- Καταγράφεται η έλλειψη εξειδικευμένου για το νησιωτικό χώρο σχεδιασμού και εφαρμογής ειδικών πολιτικών τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης παρά την εφαρμογή επί μέρους δράσεων και προγραμμάτων στις νησιωτικές περιφέρειες από φορείς της κεντρικής δημόσιας διοίκησης - Είναι αναγκαία η διαφοροποίηση της οργάνωσης και της λειτουργίας του δημόσιου τομέα με ενίσχυση της αυτοδιοίκησης ώστε να εξασφαλίζεται η παροχή δημοσίων υπηρεσιών (ιδίως της υγείας, της παιδείας, των μεταφορών, των επικοινωνιών) υψηλού επιπέδου αντίστοιχου με εκείνο του κατοίκου της ηπειρωτικής Ευρώπης
- Η ενδυνάμωση και εξειδίκευση όλων των πρωτοβουλιών που ενισχύουν την παραγωγή ειδικών προϊόντων (πχ. αγροτικών όπως τα προϊόντων ΠΟΠ, ΠΓΕ) και υπηρεσιών (πχ. τουρισμός) βασισμένων στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών και στην ποιότητα των πρώτων υλών και της παραγωγικής διαδικασίας, στη προστασία των περιβαλλοντικών πόρων μπορούν να ενισχύσουν τον τοπικό παραγωγικό ιστό μέσα σε ένα διαφορετικό και ανταγωνιστικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.
- Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αυτοδιοίκηση στα ανατολικά και νότια σύνορα της χώρας με την παράνομη διακίνηση μεταναστών είναι σοβαρό. Απαιτούνται πρωτοβουλίες από την Κυβέρνηση και σε διεθνές επίπεδο, ώστε να αντιμετωπίζεται ανθρώπινα και αποτελεσματικά το σοβαρό πρόβλημα.
- Ζητούμε την γενναία στήριξη των ΑΕΙ των νησιών προκειμένου να διαδραματίσουν τον επιστημονικό και τον αναπτυξιακό ρόλο τους με την δημιουργίας νέας γνώσης, καινοτομιών και νέων τεχνολογιών που θα αντιμετωπίσουν τα ειδικά προβλήματα των νησιών.
- Απαιτείται η περαιτέρω εμβάθυνση στη μελέτη των προβλημάτων και την τεκμηρίωση των κατάλληλων πολιτικών και μέσων προκειμένου να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι υπάρχουσες δυνατότητες χρηματοδότησης αναπτυξιακών παρεμβάσεων. Για το λόγο αυτό προτείνουμε τη δημιουργία Ελληνικού Νησιωτικού Παρατηρητηρίου.
- Θεωρούμε αναγκαία την έγκαιρη δέσμευση των συχνοτήτων που θα απελευθερωθούν για χρήση από νησιωτικές, ορεινές και άλλες απομονωμένες περιοχές με δεδομένη της κεφαλαιώδους σημασίας που έχουν οι επικοινωνίες και η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών στην αντιμετώπιση της απομόνωσης του νησιωτικού χώρου.
- Είναι αναγκαίος ο καθορισμός χρηματοδοτικών εργαλείων στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών προοπτικών αναθεώρησης του κοινοτικού προϋπολογισμού, που θα λειτουργούν μεταξύ άλλων ως φορολογικά και κοινωνικά κίνητρα, προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε νησιωτικού περιβάλλοντος.
- Είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση μιας «νησιωτικής κατηγορίας» στη διαδικασία εκτίμησης των επιπτώσεων, ως μηχανισμού επαλήθευσης της αποτελεσματικότητας των πολιτικών, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι επιδράσεις των πολιτικών στις νησιωτικές περιοχές, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για νομοθετικές προτάσεις σε σχέση με την εσωτερική αγορά.
- Απαιτείται η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος αξιολόγησης και διοίκησης των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών που θα εξασφαλίζει καλύτερες υπηρεσίες (διάρκεια ταξιδιού-ταχύτητα πλοίου, συχνότητα και συνέπεια δρομολογίων, παρεχόμενες υπηρεσίες εκτός και επί του πλοίου, άνεση, συμπεριφορά προσωπικού) σε τιμές ανάλογες με αυτές στις ηπειρωτικές περιοχές (μεταφορικό ισοδύναμο). Είναι απολύτως αναγκαία η ενσωμάτωση της αρχής του «μεταφορικού ισοδύναμου» σε όλες τις τομεακές πολιτικές της χώρας μας και ειδικότερα θεωρούμε αναγκαία την αναμόρφωση του ΕΣΠΑ, ώστε το μεταφορικό ισοδύναμο να αποτελέσει βασικό κριτήριο στην κατανομή των πόρων για την προσπελασιμότητα.
Τα υπόλοιπα σοβαρά ζητήματα της ακτοπλοΐας και ειδκότερα για τα προβλήματα στις άγονες γραμμές, η ΕΝΑΕ να εξειδικεύσει τις θέσεις της στο άμεσο μέλλον.
- Χρειάζεται συγκεκριμενοποίηση της έννοιας «πράσινη τεχνολογία» και άμεση εφαρμογή δράσεων που οδηγούν στην Οικονομική Αειφόρο ανάπτυξη των νησιών με εφαρμογή καινοτόμων οικολογικών λύσεων που ταιριάζουν στα νησιά μας. Άμεση εφαρμογή σε θέματα τροφοδότησης των νησιών σε ενέργεια και νερό, με υλοποίηση κατανεμημένων πράσινων λύσεων ενέργειας στα νησιά με συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και παροχή πόσιμου νερού από Οικολογικές μονάδες που τροφοδοτούνται από ΑΠΕ, αντί λύσεων που στηρίζονται σε ορυκτά καύσιμα.
- Είναι απαραίτητη η ενεργός συμμετοχή της ΕΝΑΕ στη διαμόρφωση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νησιωτικής στρατηγικής.
