μια συζήτηση που πρέπει επιτέλους να την ανοίξουμε…
γράφει ο Πέτρος Αυγερινός
ηθοποιός- συγγραφέας
Υπάρχουν ευθύνες για την τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ΔΗΠΕΘΕ της Κέρκυρας. Κι αυτοί που διαχειρίστηκαν την τύχη του, τουλάχιστον κατά την τελευταία εξαετία, ή έλαβαν μέρος στο «αυτομαστίγωμα», έχουν χρυσή ευκαιρία (ίσως την τελευταία) για να τις αναλογιστούν. Επιτέλους, η ελληνική πολιτεία αποφασίζει ότι θέλει ΔΗΠΕΘΕ εν πλήρει δράση κι όχι θέατρα «σφραγίδες», τα οποία για να επιβιώσουν (πέρα απ’ το όποιο ποσό μιας αμφίδρομης, ούτως ή άλλως προβληματικής, επιχορήγησης) θ’ αναγκαστούν να αναζητήσουν κι άλλες πηγές εσόδων, όπως π.χ. από εισιτήρια (για να αποκαταστήσουμε και την κοινή λογική). Και, επιτέλους, οι κατά τόπους δημοτικές αρχές, θα αναγκαστούν να αναγνωρίσουν ότι ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ (από τον 1416/84 ακόμα, επί Μελίνας) αφορά κατά πρώτο και κύριο λόγο το επαγγελματικό θέατρο στον τόπο μας. Όλα τ’ άλλα είναι εκ του πονηρού, ξένα κι αλλότρια προς το σκοπό και το στόχο της λειτουργίας τους.
Όμως, ακόμη και στην περίπτωση που κάποια απ’ αυτά κουτσοεπιβιώσουν, η νέα 18μηνη (ούτως ή άλλως μεταβατική) προγραμματική σύμβαση που προτείνει το ΕΚΕΘΕΧ, όσο κι αν διαπνέεται από ένα πνεύμα αυστηρότητας αλλά και σπουδής για την πιστή τήρηση και εφαρμογή της (κι αφήνω κατά μέρος τα όσα φαιδρά ελέχθησαν για «μείωση της χρηματοδότησης», για «αύξηση των παραγωγών και των παραστάσεων», ή περί του τρόπου επιλογής του καλλιτεχνικού διευθυντή), δεν απαντά και δεν δίνει λύσεις στα μύρια όσα προβλήματα αναδείχθηκαν όλ’ αυτά τα χρόνια, προβλήματα Θεσμικού Πλαισίου πρώτα και κύρια, αλλά και Υποδομών, Βιωσιμότητας, Λειτουργικότητας και, κυρίως Φυσιογνωμίας, Στόχων, Ομοιογένειας. Προβλήματα που είχαν σαν αποτέλεσμα να καταστούν τα ΔΗΠΕΘΕ όλης της χώρας δεισλειτουργικά, δραχμοβόρα, εντέλει αντιπαραγωγικά, για να μην πω τίποτε χειρότερο.
Άραγε θα μπορέσει ο Δήμος Κερκυραίων (και κατ’ επέκταση ο κάθε ανάλογος Δήμος όλης της χώρας), ακόμη κι αν καταφέρει να κρατήσει το ΔΗΠΕΘΕ του, να λάβει τα «ανταποδοτικά» εκείνα οφέλη (θεατρικά πρωτίστως, αλλά και κοινωνικής συνοχής, παιδαγωγικά, αναπτυξιακά και άλλα) που εν δυνάμει θα προσδοκούσε, με βάση βέβαια το κόστος που καταβάλει αλλά και την ευθύνη λειτουργίας ενός ΔΗΠΕΘΕ; Με βρίσκει απολύτως σύμφωνο η άποψη του κ. Δημάρχου Κερκυραίων για την ήπιας μορφής αξιοποίηση του νησιού Βίδος, αλλά γιατί ένα τέτοιο ανάλογο σκεπτικό δε θα μπορούσε άραγε να ισχύσει π.χ. και για τη λειτουργία του ΔΗΠΕΘΕ;
Νομίζω ότι θα ‘πρεπε να ξαναεξετάσουμε το ζήτημα νηφάλια. Ο Δήμος Κερκυραίων οφείλει απ’ τη μεριά του, έστω κι αυτήν την ύστατη ώρα, (αφήνοντας κατά μέρος τους λεονταρισμούς για εσωτερική κατανάλωση) να τοποθετηθεί με ευθύνη απέναντι στις νέες προκλήσεις και στις νέες προοπτικές που ανοίγονται. Και, κυρίως, να απαντήσει στα εξής απλά, βασικά ερωτήματα: Τι το θέλει το ΔΗΠΕΘΕ του; Πώς εννοεί τη θεατρική ανάπτυξη της πόλης του; Πώς αξιοποιεί το στρατηγικό πλεονέκτημα που απέκτησε έναντι των άλλων νησιών της Επτανήσου με την ύπαρξη και λειτουργία ΔΗΠΕΘΕ μόνο στην Κέρκυρα, και πώς συνδέει αυτή τη λειτουργία με την πολιτιστική ζωή και δράση των υπολοίπων νησιών; Τι σημαίνει σήμερα για μας όλους που ζούμε και αναπνέουμε σ’ αυτό τον τόπο, «Επτανησιακή Παράδοση»; Και πώς αυτή η «παράδοση» μπορεί να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο σήμερα και στο τώρα και να εξελιχθεί ακόμη περισσότερο; Πώς είναι δυνατόν το σύνολο σχεδόν των Επτανησίων καλλιτεχνών και δημιουργών (Κερκυραίων, Λευκαδιτών, Κεφαλληνίων, Ζακυνθινών) να είναι «αποκλεισμένο» από τις δραστηριότητες του ΔΗΠΕΘΕ της πόλης της Κέρκυρας; Και το κυριότερο: Υπάρχει η βούληση ώστε να συμβάλει το ΔΗΠΕΘΕ της Κέρκυρας στη γενικότερη αναπτυξιακή προοπτική των νησιών μας; Θέλουμε το ΔΗΠΕΘΕ της Κέρκυρας στην πρωτοπορία; Να συνδέσει όχι μόνον την Κέρκυρα αλλά και ολόκληρη την Επτάνησο, με τα σύγχρονα τεκταινόμενα του ελληνικού, του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου θεάτρου και να γίνει ο πρεσβευτής ενός ζωντανού, δημιουργικού πολιτιστικού γίγνεσθαι; Μπορεί να ξαναγίνει η Κέρκυρα (η Επτάνησος) αυτό που ήταν κάποτε, δηλαδή η πνευματική και καλλιτεχνική γέφυρα της πατρίδας μας με τη Δύση;
Εμείς, οι Επτανησιώτες καλλιτέχνες και δημιουργοί από τη μεριά μας απαντήσαμε σε όλα τούτα θετικά. Και με επικεφαλής τον φίλο και συνάδελφο Λευτέρη Πλασκοβίτη, αποφασίσαμε να ενεργοποιηθούμε και να δράσουμε. Οι βασικές κατευθύνσεις αλλά και το σκεπτικό αυτής της πρωτοβουλίας, παρουσιάστηκαν ήδη από τον Λευτέρη (όπου έτυχαν, βεβαίως, ενθουσιώδους αποδοχής) στο πρόσφατο Επτανησιακό Συνέδριο (11-14/12/08) με θέμα «Ο πολιτισμός των Ιονίων Νήσων χθες και σήμερα» που φιλοξένησε τόσο ζεστά και τόσο πετυχημένα το Αργοστόλι Κεφαλλονιάς. (Εντός του Ιανουαρίου, παρεπιπτόντως, θα ‘ναι έτοιμο και το site του Συνεδρίου (που ετοιμάζει το Πανεπιστήμιο της Πάτρας), έτσι ώστε να μπορεί ο καθένας να ενημερωθεί έγκυρα κι αντικειμενικά για τα όσα διεμείφθησαν εκεί και να βγάλει τα δικά του ασφαλή συμπεράσματα.) Μια εισήγηση που δημοσιεύτηκε και στο «Κερκυραϊκό Βήμα», όπου ιδιαίτερα τις προτάσεις αυτής της πρωτοβουλίας (Τρίτο μέρος, Κερκυραϊκό Βήμα, Τετάρτη 24/12/08) θ’ άξιζε, πιστεύω, να τις δούμε και να τις εξετάσουμε εποικοδομητικά. Μια πρωτοβουλία, τέλος, που ήδη έχει αγκαλιαστεί θετικά όχι μόνο από το σύνολο σχεδόν των Επτανησίων καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων, αλλά κι από ένα πλήθος Δημοτικών, Νομαρχιακών αρχόντων και απλών πολιτών.
Για κάποιους «καχύποπτους», ή «παραδόπιστους» έστω, σπεύδω προκαταβολικά να δηλώσω ότι η πρωτοβουλία μας αυτή δεν έχει στόχο να «κλείσει το ΔΗΠΕΘΕ της Κέρκυρας» όπως κακόβουλα ακούστηκε. Ίσα-ίσα, η πρωτοβουλία μας αυτή στοχεύει στη δημιουργική όσο και βιώσιμη μετεξέλιξη του ΔΗΠΕΘΕ. Μια μετεξέλιξη που απαντά με τρόπο καίριο και ουσιαστικό στα χρόνια προβλήματα δυσλειτουργίας του αλλά και στις αδυναμίες γενικότερα ενός τέτοιου θεσμού, ενώ παράλληλα ορίζει ένα σαφές πλαίσιο Φυσιογνωμίας ενός τέτοιου θεάτρου (που να μας αντιπροσωπεύει και να μας αξίζει σαν Επτανησιώτες) και, που το φέρνει πολύ πιο κοντά στο στόχο και στο σκοπό της δημιουργίας του. Μια μετεξέλιξη τέλος, που στοχεύει στο θεατρικό, πνευματικό και αναπτυξιακό μέλλον, όχι μόνον της Κέρκυρας αλλά και των υπολοίπων νησιών.
Είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι η ίδρυση, η συνεχής παρουσία αλλά και η υψηλού επιπέδου δημιουργική δράση του ΙΟΝΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ, με την παράλληλη επιδίωξη δημιουργίας ή αποκατάστασης πολιτιστικών υποδομών (αλλά και νέων πολιτιστικών θεσμών) σ’ όλα τα νησιά, θα εμπνεύσει και θα ενεργοποιήσει το σύνολο της Εφτανησιώτικης κοινωνίας, προτρέποντάς την για ένα σύγχρονο πολιτιστικό παρόν αλλά, συνάμα και για ένα νέο αναπτυξιακό όραμα (μοντέλο) με αιχμή του δόρατος τη σύγχρονη αξιοποίηση του πλούσιου παρελθόντος του Επτανησιακού μας πολιτισμού.
Αλλά αν, με τη δημιουργία του ΙΟΝΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ, το όφελος για τα νησιά μας είναι προφανές, το όφελος για το ελληνικό θέατρο είναι ακόμη προφανέστερο. Οι επτανησιώτες καλλιτέχνες και δημιουργοί, προερχόμενοι και στηριζόμενοι ακόμα σε ένα πλούσιο όσο και στέρεο παρελθόν, μπορούν να «μπολιάσουν» το σύγχρονο ελληνικό θέατρο μ’ έναν αέρα ανανέωσης. Αναμειγνύοντας κώδικες και μοντέλα απ’ την Ιταλική κυρίως Αναγέννηση (την Ιταλική Κομέντια, την οπερετική προσέγγιση και το μπελκάντο, επί παραδείγματι), πάνω σε μια κατά βάση «γιορταστική» (βενετσιάνικη) αντίληψη για τη ζωή, μπορούν να οριοθετήσουν στο σήμερα και με σύγχρονο τρόπο το στίγμα, τις επιταγές και τα δεδομένα ακόμα-ακόμα της λεγόμενης «Επτανησιακής Σχολής». Τόσο σε θέματα ρεπερτορίου (μιας ζωντανής ελληνικής δραματουργίας και γλώσσας που αναζητά τη σύγχρονη «Κυριολεξία» αλλά και το «Μύθο» της), όσο και στη γενικότερη προσέγγιση (σκηνοθεσία-σκηνογραφία), ζητήματα «υφολογίας» εν γένει, πάνω στα όσα τεκμηρίωσε ο Ευρωπαϊκός μοντερνισμός. Γιατί ακόμα στην Εφτάνησο, ο αέρας, ο ουρανός, η θάλασσα, αναθρέφουν με καλοσύνη τα παιδιά.
Οι προτάσεις μας αυτές έχουν ήδη τεθεί σε δημόσιο, ανοιχτό, δημοκρατικό διάλογο. Θα ήταν ευχής έργο, αν ο καθένας κατέθετε τις απόψεις, τις αιτιάσεις του, τις ενστάσεις ή και τις αντιρρήσεις του ακόμα. Καλλιτέχνες, δημιουργοί, άνθρωποι του πνεύματος, Δημοτικοί και Νομαρχιακοί άρχοντες, φιλότεχνοι, απλοί πολίτες. Έτσι ώστε, οι προτάσεις αυτές να τύχουν της μεγαλύτερης δυνατής όσο και πλατειάς επεξεργασίας. Ζητήματα Θεσμικού Πλαισίου (η πρότασή μας αφορά τη δημιουργία πολυσυμμετοχικής, ευέλικτης Α.Ε. αντί για ΝΠΙΔ), ζητήματα Υποδομών (διότι, ακόμη κι αν κτιστούν από την αρχή ή ανακατασκευαστούν πλήρως τόσο το Δημοτικό Θέατρο όσο και ο «Φοίνικας», στη θεατρική γλώσσα θεωρούνται ήδη ξεπερασμένα όπως άλλωστε εν γένει η λεγόμενη «ιταλική σκηνή - θέατρο κουτί») ζητήματα Μορφής, Φυσιογνωμίας, Ομοιογένειας, Προσανατολισμού και Στόχων (τι μπορεί να σημαίνει άραγε σήμερα η «επτανησιακή παράδοση», ο «επτανησιακός πολιτισμός» και πώς αυτά σηματοδοτούν μια σύγχρονη θεατρική εξέλιξη για τον τόπο μας;) και, φυσικά, ζητήματα Βιωσιμότητας, Λειτουργικότητας, ζητήματα εν τέλει Χρηματοδότησης, θα μας απασχολήσουν έντονα από δω κι εμπρός. Προχωράμε μπροστά οραματιζόμενοι το μέλλον, αξιοποιώντας την εμπειρία από ένα πλούσιο (με θετικό ή αρνητικό πρόσημο) παρελθόν. Θα ήταν ευχής έργο εδώ, η Κέρκυρα να πρωτοπορήσει. Προχωρώντας στις απαραίτητες πρωτοβουλίες και προτάσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση της μελλοντικής (δημιουργικής και βιώσιμης) μετεξέλιξης και των υπολοίπων ΔΗΠΕΘΕ.
Σας ευχαριστώ.
Π.Α.
