Τρεις θλιβερές διαπιστώσεις περιέχονται στη Μελέτη Οχλουσών Χρήσεων. Και οι τρεις αφορούν το Νομό Κερκύρας και καταρρίπτουν την ειδυλλιακή εικόνα που επί χρόνια είχαν πολλοί στο μυαλό τους για το νησί.
Οι διαπιστώσεις αυτές προκύπτουν από στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδας (ΕΣΥΕ). Μπορεί οποιοσδήποτε να διαφωνήσει με αυτά, αλλά προς το παρόν αυτά υπάρχουν διαθέσιμα από επίσημη και αναγνωρισμένη από το κράτος πηγή, με αυτές πορεύεται η Ελληνική Δημοκρατία (υπουργεία, περιφέρειες, Νομαρχίες, Δήμοι) αλλά και αυτά τα στοιχεία αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ειδικότερα, τα τρία στοιχεία (σ.σ. η αξιολογική σειρά δική μας) που περιλαμβάνει η Μελέτη Οχλουσών Χρήσεων αφορούν:
1.Το μεγάλο ποσοστό ατόμων χαμηλής μόρφωσης του Νομού.
Σε αυτό περιλαμβάνονται «αγράμματοι, άτομα που δεν τελείωσαν το δημοτικό, απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης» που ξεπερνούν το 54% όταν ο εθνικός μέσος όρος είναι στο 44%.
Το ποσοστό των ατόμων που έχει τελειώσει το Λύκειο ανέρχεται σε 33% όταν το αντίστοιχο ποσοστό σε επίπεδο χώρας ξεπερνά το 43%.
Στο Δήμο Κερκυραίων το ποσοστό των ατόμων που έχει τελειώσει το Λύκειο ανέρχεται σε 46% ξεπερνώντας τον εθνικό μέσο όρο.
Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων του Νομού επαληθεύεται και από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ που αφορούν στην κατανομή του πληθυσμού ανά επίπεδο εκπαίδευσης (βάσει των στοιχείων της πιο πρόσφατης απογραφής – 2001).
ΜΕΛΕΤΗ- ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Για το μορφωτικό επίπεδο η Μελέτη αναφέρει τα εξής:
«Ο Ν. Κερκύρας καταγράφεται ως ένας από τους νομούς της χώρας με τις χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις των μαθητών του. Βασιζόμενοι σε στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για το τελευταίο διαθέσιμο σχολικό έτος (2005-2006) και για τις επιδόσεις του μαθητικού πληθυσμού στη Β΄ τάξη του Γυμνασίου και στη Β΄ του Γενικού Λυκείου (που θεωρούνται οι αντιπροσωπευτικότερες τάξεις κάθε κύκλου εκπαίδευσης), διαπιστώθηκε ότι ενώ σε επίπεδο χώρας το ποσοστό των απορριφθέντων μαθητών που συμμετείχαν στις τελικές-προαγωγικές εξετάσεις της Β΄ Γυμνασίου ήταν κάτι λιγότερο από 5%, το αντίστοιχο ποσοστό για τους μαθητές του Ν. Κερκύρας άγγιξε το 7,5%. Αντίστοιχα, το ποσοστό των απορριφθέντων μαθητών της Β΄ τάξεως του Γενικού Λυκείου πανελλαδικά ήταν 2,8%, ενώ στο Ν. Κερκύρας άγγιξε το 5,5% (διπλάσιο σχεδόν ποσοστό απόρριψης). Διπλάσιο σχεδόν ποσοστό απόρριψης (σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο) εμφανίζεται επίσης, για τους μαθητές του νησιού, αναλύοντας τα στοιχεία που αφορούν συνολικά και στις τρεις τάξεις του Γενικού Λυκείου (σε επίπεδο χώρας το ποσοστό των απορριφθέντων ήταν 2,4% όταν το αντίστοιχο σε επίπεδο νομού ήταν 4,5% ).
Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων του Νομού επαληθεύεται και από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ που αφορούν στην κατανομή του πληθυσμού ανά επίπεδο εκπαίδευσης (βάσει των στοιχείων της πιο πρόσφατης απογραφής – 2001), απ’ όπου διαπιστώνεται ότι σε επίπεδο χώρας, το ποσοστό των ατόμων που έχει τελειώσει το λύκειο ξεπερνάει το 43%, ενώ το αντίστοιχο σε επίπεδο νομού, περιορίζεται περίπου στο 33%. Επίσης, το ποσοστό των ατόμων χαμηλής μόρφωσης (αγράμματοι, άτομα που δεν τελείωσαν το δημοτικό, απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης) στο Ν. Κερκύρας ξεπερνά το 54% (όταν ο εθνικός μέσος όρος κυμαίνεται στο 44%). Στο δήμο Κερκυραίων (που φιλοξενεί το αστικό κέντρο του νομού) το ποσοστό των δημοτών που έχει τελειώσει το λύκειο ξεπερνά τον εθνικό μέσο όρο, αγγίζοντας το 46%.
Πίνακας Α.2.3-2: Ποσοστιαία κατανομή πληθυσμού άνω των 10 ετών ανά επίπεδο εκπαίδευσης, σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας, νομού και δήμων για το 2001.
ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Ν. ΚΕΡΚΥΡΑΣ
Με Μεταπτυχιακό-Διδακτορικό 0,84% 0,36%
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 8,40% 5,75%
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 2,88% 1,80%
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 4,35% 3,18%
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 27,36% 22,38%
Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυμνασίου 11,77% 12,14%
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαίδευσης 31,88% 38,62%
Δεν τελείωσαν το Δημοτικό αλλά γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 8,74% 8,42%
Αγράμματοι (μη γνωρίζοντες γραφή και ανάγνωση) 3,78% 7,35%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001, ιδία επεξεργασία (σ.σ. των μελετητών)
Το 1991, η συμμετοχή ατόμων με ανεπαρκές επίπεδο μόρφωσης (άτομα της κατηγορίας «Απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης» και κάτω) στο συνολικό πληθυσμό του νομού ήταν 66,2%, ενώ το 2001 περιορίστηκε σε 54,4%. Επίσης, ενώ το 1991 το ποσοστό των ατόμων που έχει τελειώσει το λύκειο δεν ξεπερνάει το 21%, το 2001 ξεπέρασε το 33%. Αν και η ανάλυση των στοιχείων καταδεικνύει βελτίωση του μορφωτικού επίπεδου, η εικόνα είναι μάλλον πλασματική και θα πρέπει να αποδοθεί στη θνησιμότητα των γηραιότερων (στους οποίους εμφανίζονταν μεγάλα ποσοστά αναλφάβητων) και στην καθιέρωση της εννιάχρονης υποχρεωτικής φοίτησης (δημοτικό, γυμνάσιο).
Οι χαμηλές επιδόσεις των μαθητών και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο του Νομού σχετίζεται με κοινωνικό-οικονομικές παραμέτρους. Το γεγονός ότι οι επιδόσεις των μαθητών είναι χαμηλές σε αρκετούς τουριστικούς προορισμούς (Ρόδος, Λασίθι, Ζάκυνθος) δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο. Η στροφή των περιοχών αυτών στον τουρισμό και η ανάπτυξη δραστηριοτήτων που - σύμφωνα με το στρεβλό και περιορισμένο άλλα πάγιο και δυσκίνητο εθνικό πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης - δεν απαιτούν ιδιαίτερες και εξειδικευμένες γνώσεις φαίνεται να επηρεάζουν άμεσα τις επιδόσεις των μαθητών. Η «επαγγελματική ασφάλεια» και η «σίγουρη αποκατάσταση» που προσφέρουν οι οικογενειακές (συνδεδεμένες με την τουριστική δραστηριότητα) επιχειρήσεις, έχουν σαν αποτέλεσμα την απασχόληση του πληθυσμού σε αυτές από μικρή ηλικία και κατ’ επέκταση την αδιαφορία ή/και άρνηση για περαιτέρω επιμόρφωση και παιδεία».
ΓΕΡΝΑΕΙ Η ΚΕΡΚΥΡΑ
2. Το δεύτερο ζήτημα που αναδεικνύει η μελέτη είναι η γήρανση του πληθυσμού. Σε αυτό συμβάλλουν αρκετοί παράγοντες. Το άθροισμα όλων των παραγόντων δίνει ένα ανησυχητικό στοιχείο: «Στο σύνολο των δήμων και κοινοτήτων του Ν. Κέρκύρας η τιμή του δείκτη γήρανσης κυμαίνεται σε επίπεδα υψηλότερα από την αντίστοιχη τιμή σε επίπεδο χώρας. Σε όλους τους δήμους, επίσης, οι τιμές του δείκτη γήρανσης παρουσιάζονται συγκριτικά αρκετά πιο υψηλές σε σχέση με το 1991 με εξαίρεση τα Διαπόντια Νησιά.
ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΜΕΛΕΤΗ
Η πυραμίδα ηλικιών του νομού που παρουσιάζεται για το 1991 και το 2001 στα παρακάτω διαγράμματα, αποδίδει λεπτομερώς τα όσα αναφέρονται παραπάνω. Παρατηρείται, λοιπόν, τάση απόλυτης, αλλά και σχετικής μείωσης της συμμετοχής των παραγωγικών ηλικιών (15 – 35 ετών) στο συνολικό πληθυσμό, και κυρίως των ηλικιών 15-29, εκφράζοντας έτσι την τάση των νέων να εγκαταλείπουν γενικά τις απομονωμένες γεωγραφικά περιοχές λόγω των δυσοίωνων εργασιακών προοπτικών. Αντίθετα σημαντική αύξηση (απόλυτη και σχετική) παρατηρείται στις ηλικίες 35-65 ετών και στα ηλικιωμένα άτομα του νομού (άνω των 65 ετών).
Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και κατά συνέπεια την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση της τιμής του δείκτη γήρανσης κατά τη δεκαετία 1991 – 2001, στη χώρα. Αντίστοιχες είναι οι τάσεις στην πλειονότητα των περιφερειών, νομών και δήμων της χώρας.
Στο σύνολο των δήμων και κοινοτήτων του Ν. Κέρκύρας η τιμή του συγκεκριμένου δείκτη κυμαίνεται σε επίπεδα υψηλότερα από την αντίστοιχη τιμή σε επίπεδο χώρας. Σε όλους τους δήμους, επίσης, οι τιμές του δείκτη γήρανσης παρουσιάζονται συγκριτικά αρκετά πιο υψηλές σε σχέση με το 1991 (εξαίρεση αποτελούν οι Διαπόντιες Νήσοι όπου παρατηρείται βελτίωση του δείκτη τη δεκαετία 1991-2001). Αναλυτικά, οι τιμές του δείκτη γήρανσης για το 1991 και το 2001, φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Πίνακας Α.2.2-1: Δείκτης γήρανσης και σχετική μεταβολή του, σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας, νομού και δήμων-κοινοτήτων για τα έτη 1991 και 2001.
Γεωγραφική Περιοχή Δείκτης γήρανσης Μεταβολή 1991- 2001
1991 2001
Συν. Χώρας 0,51 0,77 49,41%
Ιόνια Νησιά 0,68 0,96 40,64%
Ν. Κερκύρας 0,59 0,93 58,86%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή 1991 - 2001, ιδία επεξεργασία
Οι δήμοι που έχουν δείκτη γήρανσης αρκετά μεγαλύτερο από τη μέση τιμή του νομού, είναι οι δήμοι Αγίου Γεωργίου, Θιναλίου, Κασσωπαίων, Κορισσίων, Λευκιμμαίων και Παξών. Πρόκειται στην ουσία για τους απομονωμένους δήμους του νησιού (βρίσκονται στις ακραίες γεωγραφικά θέσεις του νησιού), που εμφανίζουν διαρροές πληθυσμού από τις νεαρότερες ηλικίες.
ΑΝΕΡΓΙΑ
Ένα τρίτο ζήτημα που θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα και να αντιμετωπιστεί με αποφασιστικό τρόπο, είναι η υπόθεση της εργασίας στο νησί. Ήδη το θεσμικό πλαίσιο που υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά συνέπεια η χώρα μας, οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στα εργασιακά ζητήματα σε παγκόσμιο επίπεδο και στη χώρα μας, οι αλλαγές που συνέβησαν στην παραγωγική βάση της χώρας τα τελευταία 20 χρόνια, είχαν σαν αποτέλεσμα να επηρεαστεί βαθύτατα και η Κέρκυρα που έχει και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αφού θεωρείται και είναι κατ’ εξοχήν τουριστικός τόπος. Σήμερα η ανεργία υπολογίζεται ότι έχει ξεπεράσει στη δεκαετία 1991-2001 το 10% και το 2001 έφτασε το 16%. Ο Δήμος με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας είναι ο Δήμος Εσπερίων όπου η ανεργία αγγίζει ποσοστά ρεκόρ και φτάνει το 23,5%.
ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΜΕΛΕΤΗ
Σε επίπεδο νομού, η αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (δηλαδή του εργατικού δυναμικού) κατά τη δεκαετία του ’90, δεν είχε καμία επίπτωση στην απασχόληση. Αντιθέτως, ο συνολικός αριθμός των απασχολούμενων σημείωσε ελαφριά υποχώρηση (0,63%). Ο νομός δεν αξιοποίησε το αυξημένο εργατικό δυναμικό του, με συνέπεια τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας, αύξηση που ξεπέρασε το 10%, όταν σε εθνικό επίπεδο η αντίστοιχη αύξηση για την εν λόγω δεκαετία περιορίστηκε στο 3%.
Η αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού δε συνοδεύτηκε από αντίστοιχη αύξηση των θέσεων εργασίας. Σε όλους τους δήμους του νομού, η ανεργία διαμορφώνεται σε υψηλότατα επίπεδα (μέγιστη τιμή στο Δ. Εσπερίων: 23,5%). Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας οφείλονται αφ’ ενός στην εποχικότητα του τουρισμού (μήνες Μάιος – Σεπτέμβριος) και αφ’ ετέρου στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας των τοπικών αγροτικών προϊόντων.
Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο, ότι η δυνατότητα πολυ-απασχόλησης, συνήθως με κύρια δραστηριότητα την αγροτική και συμπληρωματική την τουριστική είναι πιθανό ότι αλλοιώνουν πολλές φορές προς τα επάνω τα μεγέθη της ανεργίας.
Πίνακας Α.2.7-1: Ανεργία σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας, νομού, δήμου και δημοτικών διαμερισμάτων για τα έτη 1991 και 2001.
Γεωγραφική Περιοχή Ανεργία 2001 Ποσοστιαία μεταβολή 1991 - 2001
Σύνολο Χώρας 11,12% 3,03%
Ιόνια Νησιά 14,68% 8,12%
Ν. Κερκύρας 16,23% 10,19%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή 1991 - 2001
Συνοψίζοντας τα παραπάνω πρέπει να σημειώσουμε ότι αποτελούν μέρος μόνο των διαπιστώσεων που περιέχονται στη μελέτη. Η μελέτη οχλουσών χρήσεων, μπορεί να έγινε για να λυθούν ζητήματα χωροταξίας, αλλά έφερε στην επιφάνεια προβλήματα που δε θέλουμε ούτε να ακούμε, ούτε να βλέπουμε και το χειρότερο δεν ασχολείται κανείς σοβαρά για την επίλυσή τους. Η επιδείνωση τους αυτό δείχνει. Αν υπήρχε ενδιαφέρον όλα αυτά τα χρόνια, ο νομός τουλάχιστον θα είχε «επιδόσεις» που θα άγγιζαν τους εθνικούς μέσους όρους. Αλλά ούτε κι αυτό. Όσοι διατείνονται ότι η Κέρκυρα είναι ευρωπαϊκό νησί, ευρωπαϊκός νομός, είναι το νησί του πολιτισμού και ότι προστατεύονται και αναδεικνύονται οι ιδιαίτερες αρετές του και η συγγένεια του με τη δύση, απλώς ψεύδονται ενώπιον του λαού ασυστόλως, απλούστατα, διότι η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας και τα στοιχεία που δίνει λένε ακριβώς τα αντίθετα από όσα προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες ότι συμβαίνουν.
Μέχρι να έρθει η μέρα που οι κερκυραίοι θα πάρουν σοβαρά τον τόπο τους και θα θελήσουν να αντιμετωπίσουν την αλήθεια κατάματα και να κάνουν κάτι σοβαρό, συντεταγμένο και ρεαλιστικό θα ζουν μέσα στα παραμύθια περί αποτελεσματικότητας, στα ψεύδη περί του περιούσιου λαού ανατολής και δύσης, με τον σπουδαίο πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα, τη μουσική, τον τουρισμό και τα τοιαύτα. Όμως ο τόπος θα μαραζώνει και θα αργοσβήνει.
