Προσεγγίζοντας το θέμα της Παιδείας
Η Παιδεία πρέπει να γίνει η νέα μεγάλη ιδέα της χώρας μας, μετά ιδιαίτερα από τη μεγάλη στιγμή των Ολυμπιακών Αγώνων, όπου πολιτισμός και αθλητισμός αναδείχθηκαν σε όλο τον κόσμο ως μια μεγάλη παρακαταθήκη αυτής της χώρας.
Οι τομείς αυτοί πρέπει να γίνουν αιχμή του δόρατος για την αυριανή Ελλάδα. Η Παιδεία, είναι, επίσης, η γέφυρα που τρέφει και ζωντανεύει τη δημοκρατία. Ο πολίτης σε έναν ανοιχτό σήμερα κόσμο, σε έναν κόσμο χωρίς τείχη, θα πρέπει να έχει ο ίδιος τη γνώση, τα εφόδια, ώστε να μπορεί να κάνει τις σωστές επιλογές, να διεκδικεί και να συμμετέχει.
Οφείλουμε να αντιστρέψουμε τη λογική, ότι η Παιδεία είναι προβληματική, ο χώρος της παιδείας είναι προβληματικός, να γίνει η μεγάλη ιδέα του σήμερα και του αύριο, και μπορεί να γίνει.
Η Ελλάδα έχει περισσότερες και καλύτερες δυνατότητες να φτιάξει ένα άριστο σύστημα σπουδών για τα παιδιά της, αλλά και για την δια βίου εκπαίδευση. Θα πρέπει να ενισχυθεί, επίσης η διαπολιτισμική εκπαίδευση, να ενταχθούν ομαλά οι μετανάστες, αλλά, και βεβαίως, θα πρέπει να δοθεί σημασία και στην ειδική αγωγή.
Πέντε βασικά σημεία είναι κρίσιμης σημασίας για τις αλλαγές στο χώρο της Παιδείας: - Πρέπει να συνδεθεί η Παιδεία με την κοινωνία, να υπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας και του ανθρώπου. Σήμερα, όπως είναι το σύστημα, ομφαλοσκοπεί, κοιτάει προς τα μέσα, έχει εσωστρέφεια. Δεν ξέρει, δεν έχει αντανακλαστικά για το τι γίνεται γύρω στην κοινωνία. Οι εξελίξεις τρέχουν και μένει στάσιμο το εκπαιδευτικό σύστημα.
Μπορεί να έχουν γίνει επενδύσεις σε υποδομές, επενδύσεις σημαντικότατων ποσών για αλλαγές στην υποδομή υλικοτεχνική, αλλά η λειτουργία του συστήματος δεν είναι τέτοια που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες. Ποιες είναι αυτές οι ανάγκες;
Πρώτα απ’ όλα, απασχόληση και εργασία. Ένα κοινωνικό κράτος, μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, μια δημοκρατική κυβέρνηση, θέλει να έχει εγγυημένη απασχόληση για τον Έλληνα πολίτη. Έτσι, λοιπόν, θα πρέπει να συνδεθεί πολύ πιο άμεσα η Παιδεία με τις ανάγκες της απασχόλησης. Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου είχε προτείνει προεκλογικά τη στενή συνεργασία, τη συγχώνευση του Υπουργείου Παιδείας με το Υπουργείο Εργασίας, σε ότι αφορά, τουλάχιστον, τα εκπαιδευτικά ζητήματα. Στη νέα εποχή η πρόοδος της γνώσης συντελείται με ταχύτατους ρυθμούς και διαχέεται με ελάχιστη χρονική καθυστέρηση στην αγορά εργασίας.
- Είναι πολύ σημαντική η Παιδεία για την απασχόληση. Χωρίς την Παιδεία η παραγωγή μας, η ποιότητα των προϊόντων μας, η ανταγωνιστικότητά μας, θα είναι μειωμένη. Το δίλημμα τίθεται με τον πιο σκληρό τρόπο, αν δει κανείς τον ανταγωνισμό, πολύ απλά θα είμαστε μια χώρα που βγάζει φθηνό προϊόν σε μεγάλη ποσότητα για να ανταγωνιστούμε ποιους; Η Παιδεία, η επαγγελματική κατάρτιση είναι κυρίαρχα στοιχεία για την απασχόληση και την εργασία.
- Η Παιδεία πρέπει να συνδεθεί με τις αξίες και την ακεραιότητα του χαρακτήρα των νέων ανθρώπων, να μπορεί να σκέφτεται, να αξιολογεί, να έχει αυτοπεποίθηση σε έναν κόσμο που αλλάζει, να ξεφύγει από την αποστήθιση και να αισθανθεί ότι έχει δικές του δυνάμεις.
Η Παιδεία να δώσει εφόδια ζωής. Πώς μεγαλώνεις μια οικογένεια, πως είσαι πολίτης, αγωγή ψυχής με τον πολιτισμό, με τον αθλητισμό. Πρέπει να ασκεί και το σώμα και το νου, μέσα από τον μαζικό αθλητισμό.
Πρέπει ξανά να φέρουμε στο προσκήνιο την έννοια του μαζικού αθλητισμού για τον κάθε πολίτη, όπως βεβαίως και τον πολιτισμό, στην καθημερινή μας πράξη.
- Πρέπει η παιδεία να συμβάλλει στην αποκέντρωση της κοινωνίας μας, ώστε να ενδυναμώσει τις τοπικές κοινωνίες, να μπορούν να παίρνουν μόνες τους τις αποφάσεις τους. -
Και τέλος, πρέπει να μας βοηθήσει σε ένα νέο πολυπολιτιστικό χώρο που πια βρισκόμαστε, σε μια παγκόσμια κοινωνία πολλών πολιτισμών.
Είναι πολλοί οι πολιτισμοί με τους οποίους είμαστε γείτονες, είτε κοντινοί, είτε μακρινοί γείτονες ή και πολλοί οι πολιτισμοί που ζούνε πια μέσα στα σπλάχνα της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας. Στη νέα εποχή η πρόοδος της γνώσης συντελείται με ταχύτατους ρυθμούς και διαχέεται με ελάχιστη χρονική καθυστέρηση στην αγορά εργασίας. Η σύγχρονη πραγματικότητα αξιώνει οι πολίτες να ενθαρρύνονται διαρκώς, να διευκολύνονται με κάθε τρόπο, να μαθαίνουν και να εκπαιδεύονται ώστε να είναι σε θέση να προσαρμόζονται στις ραγδαίες οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις. Η συνεχής και συστηματική κατάκτηση γνώσεων αποτελεί πλέον βασική ανάγκη που αφορά σε όλη τη ζωή του ανθρώπου και όχι μόνο στη νεότητά του.
Η επένδυση στη γνώση αποτελεί κατά συνέπεια το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο για το σήμερα και το αύριο του τόπου και των πολιτών, όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Το μεγάλο ζητούμενο ωστόσο, η κατάκτηση της γνώσης δεν αποτελεί στη σύγχρονη πραγματικότητα κυρίως προσωπική επιλογή. Προϋποθέτει ένα σύγχρονο υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα, που θα ανταποκρίνεται στις απαιτητικές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και θα παρέχει σε όλες και όλους ίσες δυνατότητες και ίσες ευκαιρίες. Σε όλους και όχι μόνο στους πλούσιους και ικανούς.
Σε όλους προφανώς ανάλογα με τις δυνατότητες, τις κλίσεις και τις δεξιότητές τους και όχι μόνο στους εξαιρετικά προικισμένους. Διαφορετικά πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολα αντιμετωπίσιμη κατάσταση ενός νέου, τεχνολογικού, αυτή τη φορά αναλφαβητισμού, που θα οδηγεί στην περιθωριοποίηση μεγάλες ομάδες ανθρώπων, με πρωτοφανείς αποτρόπαιες κοινωνικές συνέπειες.
Αυτή η κοινωνική και ανθρωποκεντρική αντίληψη για την εκπαίδευση και το μέλλον της αποτελεί μια κεντρική πολιτική επιλογή για τις δυνάμεις της προόδου και της κοινωνικής προοπτικής διεθνώς.
Ο τομέας της Παιδείας αποτελεί εγγύηση για την συμμετοχή μας, την ισότιμη συμμετοχή της Ελληνίδας και του Έλληνα, του Ελληνισμού ολόκληρου σε έναν νέο κόσμο που έρχεται, μιας παγκόσμιας οικονομίας και κοινωνίας.
Αποτελεί εγγύηση για την ευμάρειά μας, την ευημερία μας, τον πολιτισμό μας, την ισχυρή φωνή μας, την εμπέδωση μιας κοινωνίας ανθρωπιάς, αλληλεγγύης και συνεισφοράς. Αποτελεί τελικά εγγύηση για την ύπαρξή μας.
Η ενίσχυση αλλά ακόμα περισσότερο και η απελευθέρωση των πιο δημιουργικών μας δυνάμεων, της νεολαίας, της διανόησης, των εργαζόμενων, αποτελεί προϋπόθεση για την αυριανή κοινωνία της γνώσης.
Σ΄ αυτή την εποχή χρειάζεται να ενισχύσουμε τον ρόλο του Δημόσιου στην παιδεία. Όμως ο ρόλος αυτός δεν μπορεί να ταυτιστεί, όπως έχει γίνει στην χώρα μας, με έναν γραφειοκρατικό κρατισμό. Έναν συγκεντρωτισμό που αποξενώνει την παιδεία από την ίδια την κοινωνία, την οικονομία, την γειτονιά, την περιφέρεια, το χωριό.
Σε κάθε περίπτωση η πρόκλησή μας είναι να απελευθερώσουμε τις δυνάμεις του ελληνισμού από στενές γραφειοκρατικές λογικές ενώ παράλληλα να διαφυλάξουμε τις αρχές της ισότητας ευκαιριών για όλους, αλλά και της ενίσχυσης, της υποστήριξης των αδύναμων ώστε να συμμετέχουν και αυτοί ισότιμα στην κοινωνία μας.
